Villa Meta

"Ik wil u meenemen een stukje terug in de tijd en vertellen over de voorgeschiedenis van deze villa en hoe die hoogstwaarschijnlijk aan de naam Meta kwam.

Het is 1839 wanneer er in Renkum een Rooms Katholieke kerk ingewijd wordt, pastoor in die tijd was Joannes Antonius Taabe, deze pastoor preekte zowel in Wageningen als Renkum. J.A. Taabe overleed  op 2 januari 1875.  Zijn opvolger pastoor W.H van Leeuwenberg was de eerste eigen pastoor van Renkum aangezien men daarvoor samen met Wageningen een parochie had. En dus moest er in Renkum ook een pastorie komen. Een krantenartikel uit 1876 vermeld dat de Rooms Katholieke kerk eigenaar werd van een perceel waarop herenhuis met annex fabrieksgebouw en tuin. Maar hoewel de oorspronkelijke bestemming was een woning voor de pastoor, bestond er een ander plan. Het herenhuis en fabrieksgebouw in te richten tot kerk en van de kerk een pastorie te maken. Daar waren echter bezwaren tegen en dat had te maken met de naast de kerk gelegen begraafplaats waardoor de verandering van een kerk in een woonhuis belemmerd zou kunnen worden. Het waren echter maar geruchten. Hoogst waarschijnlijk voortkomend  uit het feit dat de Roomse kerk veel te klein was voor de uitdijende parochie. Wat gebeurde er wel. Aan de zuidzijde van de Dorpsstraat  tegenover de R.K kerk en aan de westzijde van Campman werd een pastorie gebouwd in 1875. Later bekend als huize Tondano, dit huis heeft echter niet zo lang als pastorie dienst gedaan.

Wat was er eerder al.

Op een hulpkaart, nummer 6 van de gemeente Renkum uit 1869 sectie D met nummer 546 zie ik vermeld staan de R.K kerk, perceel nummer D545 links van de kerk is het kerkhof en rechts naast de kerk vinden we perceel nummer D547 huis/brouwerij en erf , van dit laatst genoemde perceel wordt rond 1899 de brouwerij gesloopt. Deze brouwerij is in eigendom geweest van Henricus Wilhelmus Bernardus Marie Leijgraaff die bierbrouwer was en woonde te Goes [Zeeland]. Een jaar eerder in 1898 had deze Renkumsche brouwerij publiek te koop gestaan voor afbraak, zo las ik in een oude Wageningsche courant. De verkoop vond plaats in het koffiehuis van Joh. Mentink te Renkum en nadere inlichtingen waren te bekomen bij de Gebr. F. en J. van Scherrenburg te Renkum, bekende personen in die tijd. Volgens een ander krantenartikeltje kwam ik te weten dat ene heer van Zeumeren te Tilburg degene was die de oude brouwerij opgekocht had voor genoemde sloop. Dhr. van Zeumeren betaalde voor die te slopen brouwerij F1020,00 gulden.

Het huis met erf wat bij deze brouwerij stond verkocht de heer H.W.B.M. Leijgraaff 5 jaar later in 1905 aan de Rooms Katholieke kerk. Dat de Roomse kerk dit huis gebruikte als pastorie vinden we terug op hulpkaart nummer 137 van het kadaster uit dienstjaar 1907, hierop zien we vermeld staan Pastorie en tuin, perceel D547 is dan gewijzigd in D989. Deze pastorie heeft tot 1923 dienst gedaan en werd daarna verkocht omdat er een nieuwe R.K kerk aan de Dorpsstraat was gebouwd en men daar ook een nieuwe pastorie liet bouwen. Renkumse pastoor in die periode was Wolters, een pastoor die ook daadwerkelijk mee heeft geholpen aan de bouw van het geheel. Pastoor Wolters overleed in 1946.

Wie was het die de oude pastorie kocht?

Dat was Julius Augustus Frederik Marmelstein. Oost Indisch ambtenaar en oud secretaris van de Factorij, een Nederlandse Handels Maatschappij. Dhr. J.A.F Marmelstein was gehuwd met Reine Adeline Meta van Prehn te Cheribon/Semarang in 1908 in Nederlands Indië. Daar was zij ook geboren op 11-12-1880 te Salatiga. J.A.F. Marmelstein werd geboren te Amsterdam op 4 maart 1878 en kwam in 1897 per S.S. Smeroe in Indië aan en werd geplaatst als geëmployeerde der N.H.M. te Singapore. Alwaar hij in der loop der tijd in verschillende plaatsen werkzaam is geweest en tussendoor enkele keren naar Nederland terug was geweest. In 1924 vertrekt de familie Marmelstein definitief naar Europa. En na eerst in Brussel te zijn geweest komen zij daarna op 16-3-1925 in Renkum wonen. De Arnhemse courant vermeld: J.A.F Marmelstein en gezin van Brussel naar Renkum. Op een kadastrale legger vond ik terug dat er in dienstjaar 1925 door de familie Marmelstein een perceel D989 was gekocht aan de Rijksstraatweg te Renkum. Te weten pastorie en tuin, zij hadden dat gekocht van de Parochie van de Rooms Katholieke Kerk. Er vond later een hermeting en verbouwing plaats en het nieuwe perceelnummer werd D1379, ook heeft er nog een ruil plaats gevonden van percelen met de buren. De familie Teunissen die landbouwers waren.

Wanneer we naar de voornamen van mevrouw Marmelstein kijken is het niet moeilijk te veronderstellen dat de naam van de villa Meta naar haar vernoemd is, namelijk Meta was de derde voornaam van mevrouw. De familie woonde er pas enkele jaren in 1932 toen Dhr. Marmelstein op 8-2-1932 overleed. Mevrouw Marmelstein van Prehn vertrekt na het overlijden van haar man weer voor enkele jaren naar Nederlands Indië en gaat vanaf 1939 in Den Haag wonen. Waar zij in 1978 op 97 jarige leeftijd komt te overlijden. Villa Meta kwam in 1932 niet meteen in de verkoop maar eerst nog verhuurd. In 1934 stond het echter wel in de verkoop, en uit de advertentie kunnen we opmaken dat Meta met tuin gelegen was tegenover Hotel Campman aan de Rijksstraatweg en 18.67 Are groot was. Het huis was voorzien van gas-, water- en elektrische leidingen en centrale verwarming en bevat: beneden 3 kamers; serre, keuken, bijkeuken, garage, bergplaatsen kelders. En boven: 4 kamers, badkamer, zolder en vliering. Voor bezichtiging kon men de sleutel halen bij Hotel Campman. De nieuwe eigenaar werd Bernardus Peelen die daar naast gelegen de wasserij had. Ook hij ging het huis verhuren en het heeft vele verschillende bewoners gehad. Eind jaren 30 begin 40 stonden er dikwijls advertenties in de krant waarin B. Peelen de villa gelegen aan de mooie Veluwezoom te huur aanbood en voor F450,00 á F500,00 per jaar kon men in Villa Meta wonen. De villa bleef in eigendom van de familie Peelen en brandde in 1972 af. Daarna is er nieuwbouw voor in de plaats gekomen".

Bron: Lies van den Broek, artikel: Van brouwerij tot Villa Meta; HGR 2018.2 Echo's van zes dorpen.