home
laatste update: sep 2024
Vrijwel alles op deze kaart uit het HisGis, is van de Domeinen. Het gaat om de situatie in 1832. Op dat moment begint het Kadaster. Het gedeelte dat in 1832 tot de gemeente Doorwerth hoort, rechts van de dunne rode lijn aan de rechterkant, is vrijwel in zijn geheel van Charles, graaf van Aldenburg Bentink (1810-1891). Hij is tevens eigenaar van het het Kasteel Doorwerth. Hij woont in Engeland. Zoon van Willem graaf van Aldenburg Bentinck, die nooit in Nederland geweest is. Willem is weer de zoon van Willem Bentinck’s jongste zoon Jean Albert. Dankzij de avonturen van Charlotte Sophie rijksgravin van Aldenburg, ooit gehuwd geweest met Willem Bentinck, krijgt hij het kasteel. Lees hierover meer in het boek van Hella Haasse; Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakter (1978). Willem Nab pacht een klein gedeelte van de domeinen, misschien zijn er nog fundamenten terug te vinden onder, of net naast, de niet meer gebruikte oprijlaan van de villa Mendet, Bennekomseweg 71 Heelsum, voorheen villa Laura. De molen met huis en erf van Bentinck kennen we tegenwoordig als de papierfabriek Schut.
Vrijwel alles op deze kaart bestaat uit heide. Alleen de zuidelijke rand bestaat uit bouwland en bos.
Hier met een link de kaart (uitsnede) van de situatie rond 1900. Er is gewoon niks te zien behalve een perceel bos.
1887, een uitsnede
De naam Keijenberg is logisch, het huidige Wilhelminapark was toen een klein gedeelte van de Keijenberg.
Deze ansicht komt ongeveer overeen met de situatie op de kaart hiernaast. Je ziet de splitsing Utrechtseweg met de Bennekomseweg en aan de rechterkant lijkt er nog niks te zien
Op een kadastrale kaart van de gemeente Renkum blad 2, 1890-1907 (bron Gelders Archief) staat Keijenberg op de locatie van het huidige Wilhelminapark en omgeving.
Waarschijnlijk had de tekenaar van het Kadaster een slechte dag, want het goed de Keijenberg lag veel westelijker. Ook de vermoedelijke datum van 1890 - 1910 is waarschijnlijk onjuist. Dat villa Laura, uit 1910 er dan nog niet op staat, klopt.
Oud adres van Bergzicht is vermoedelijk Utrechtseweg nummer 17 ook wel C102 volgens het bevolkingsregister van Renkum.
Utrechtseweg 31 en 37 Heelsum
Oud adres: Huize „Bergzicht”, Utrechtsestraatweg 37, Heelsum.
Een oorspronkelijk uit 1860 stammende herenhuis gebouwd door Neuy Pannekoek. Verbouwd in 1875 en dan onderdeel van het landgoed Bergzicht aan de Bennekomseweg (later Kali-Maro). Het landgoed is dan 44 ha groot en wordt op een veiling in 1886 in 11 percelen te koop aangeboden. Waaronder: Heerenhuis, Bouwterrein, Bouwland, Eiken- Berken- en Dennenbosschen. De heer J.W.H. Conrad is een van de eigenaren. De heer dr. Servaas is een andere eigenaar. J.W.H. Conrad komt te overlijden rond 1892. In de Oosterbeeksche Courant van 06-10-1900 is te lezen dat de Erven Weduwe Conrad - van den Broeke de buitenplaats "Bergzicht" aan de Utrechtseweg en Bennekomseweg, dan nog maar groot 7 ha 97 are en 93 centiare verkopen. Genoemd worden: een voor weinige jaren gebouwd ruim en doelmatig ingericht Heerenhuis, Schuur of Koetshuis met Stalling , afzonderlijke Woning, Moestuin waarin Vruchtboomen, Terrein van vermaak, Weiland, Teelland en Hakhout. De fraaie en gunstige ligging, in het tegenwoordig om zijn natuurschoon zoo zeer gezochte dorp Heelsum, maken het perceel geschikt voor den aanleg tot meerdere Villa's, terwijl het Heerenhuis bijzonder goed is ingericht om daarin Hótel, Pension of iets dergelijks uit te oefenen.
In 1914 komt de villa Bergzicht opnieuw te koop doch dan is de villa en de woning-gebonden-grond nog maar groot 80 are. Beschreven wordt een "Ruim en geriefelijk Huis met Gas- en Waterleiding en W. C. beneden en boven; groote Veranda, en groote Tuin vóór en rondom het Huis". Neem aan dat in 1886 op een of meerdere van de toen aangeboden percelen de villa Kali-Maro wordt gebouwd. Villa Bergzicht zelf blijft gewoon bestaan. In 1914 staat het leeg en Villa Bergzicht, groot 80 A, 05 ca., a/d tram en straatweg, is te Huur of te Koop. Ruim en geriefelijk Huis met Gas- en Waterleiding en W. C. beneden en boven; groote Veranda, en groote Tuin vóór en rondom het Huis. Te bevragen ten Kantore van Notaris E.D. de Meester, te Heteren. En bij den Heer J. Rothuizen, Bouwkundige te Heelsum. (Het nieuws van den dag, 24-02-1914).
Neem aan dat in 1886 op een of meerdere van de toen aangeboden percelen aan de Bennekomseweg de villa Kali-Maro wordt gebouwd.
Uit het Nieuws van de Dag van 30-4-1886
In de Wageningsche Courant, 22/01/1890; p. 4/4 laat de heer H.W.J. Conrad weten dat hij 11 percelen eikenhakhout wil laten kappen.
"Notaris DE MEESTER, te Heteren, zal Donderdag 25 October 1900, bij inzet en Donder 8 November d. a. v., bij toeslag, telkens nam. 1 uur, in Café-HERBERTS, te Renkum, verkoopen: De Buitenplaats „Bergzicht", bewoond geweest en nagelaten door Mevrouw Wed. CONRAD, gunstig gelegen te Heelsum, aan den Rijksstraatweg en den Bennekomschen grintweg, tegenover de halte Heelsum van de Oosterstoomtram, onder de kadastrale gemeente Renkum, ter grootte van 7 HA. , 97 A., 93 cA., bestaande in: een voor weinige jaren gebouwd ruim en doelmatig ingericht Heerenhuis, Schuur of Koetshuis met Stalling , afzonderlijke Woning, Moestuin waarin Vruchtboomen, Terrein van vermaak, Weiland, Teelland en Hakhout. De fraaie en gunstige ligging, in het tegenwoordig om zijn natuurschoon zoo zeer gezochte dorp Heelsum, maken het perceel geschikt voor den aanleg tot meerdere Villa's, terwijl het Heerenhuis bijzonder goed is ingericht om daarin Hótel, Pension of iets dergelijks uit te oefenen. De veiling geschiedt in 13 perc. op het terrein aangeduid, ondermassa's en generale massa, zooals breeder bij biljetten is omschreven. Aanvaarding 1 Maart en 1 Mei a. s. Betaling I Maart 1901. Nadere inlichtingen ten kantore van den Notaiis. De Gebouwen zijn te bezichtigen 's Maandags, Woensdags en Vrijdags van II tot 3 uur. Aanwijzing in loco der perc. door Gebrs. VAN SCHERRENBURG. te Renkum". Uit de Arnhemsche courant 06-10-1900
met de tramhalte, rond de jaren 1930, nog zonder de vergrootte serre.
In 1924 is er een familie-pension Bergzicht, later Hotel- Rest. „Bergzicht" zie de hotel en café pagina
In 1943 was W.H. Jansen eigenaar van hotel pension Bergzicht aan de Utrechtseweg 37 te Heelsum.
Enkele eigenaren Bergzicht.
Aankoop huis, bouwlanden, hakhout en heide door J.W.H Conrad gehuwd met E.M.C. van den Broeke [legger 654]. Landgoed Bergzicht gelegen tussen Bennekomseweg- Utrechtseweg- Ottoweg. Jaar 1872 vorige eigenaar familie Pannekoek [legger 211] huis en erf perceel C877. Latere perceelnummers zijn C1582 C1815 C1877
Of de familie daadwerkelijk vanaf het begin hier woont is niet zeker, wel dat zij eigenaar zijn.
Julius Willem Hendrik Conrad was in leven ingenieur werktuigkundige aan de Nederlandse Centraal Spoorweg Maatschappij en overlijdt te Utrecht op 16-01-1888. E.M.C van den Broeke is de dochter van steenfabrikant Pieter van den Broeke. Zij overlijdt 9-7-1900 op 68 jarige leeftijd te Renkum. En Villa Bergzicht komt dan in de verkoop. Zie de advertentie hierboven Het huis wordt verkocht en familie van Limburg Stirum worden nieuwe eigenaars. Het huis wordt gesloopt in 1903 en er komt nieuwbouw C1877 het nieuwe Bergzicht met voor het huis een veranda en nog weer later een serre aan de rechterzijde.
Er vinden weer verkopen plaats: eigenaren o.a.: van Walcheren, Willem Veenendaal zoon van George Ernst Veenendaal, Willem die boekhandelaar is en pensionhouder. Ten tijde dat hij eigenaar is wordt er bijgebouwd e.d. hij was eigenaar van 1908-1920. Daarna Pieter ten Berge pensionhouder Heelsum echter maar een paar jaar want vanaf 1923/24 is Pieter Koel eigenaar, tevens confiseur volgens legger 2098 en adres is van hem is Utrechtseweg 37 te Heelsum. Dit is het adres van pension Bergzicht. In dienstjaar 1943 vind er weer verkoop plaats aan de familie Nicolai van der Meer. Waarschijnlijk kenden de familie Koel en Conrad elkaar want de een komt uit Purmerend en de ander verhuisd er vanuit Renkum naartoe. [of toeval?] in ieder geval kinderen van Conrad woonden in 1917/1919 nog te Renkum aan de Utrechtseweg en gaan dus naar Purmerend.
Een schoondochter van Conrad die met haar meisjesnaam Grandpré Moliëre heet woonde Kerkstraat A180 vertrekt 1919 naar Arnhem.
E.M.C Conrad vertrekt van Utrechtseweg C103 naar Baarn per 1919.Het latere Kali-Maro was in 1886 een kleinere bouwkavel van het vroegere landgoed Bergzicht. Na een huwelijk van Petronella Anna Henriette Maria (Ans) Wolterbeek (1868-1946) in 1892 met de expediteur Carl Frederik Frowein gingen zij dat jaar in Heelsum wonen in een grote villa op een landgoed aan de Bennekomseweg, dat naar de suikerfabriek op Java van haar vader “Kali-Maro” werd genoemd. Ans was de dochter van Dirk Jan Wolterbeek, een geadopteerde zoon, die in de 19e eeuw in de buurt van Cirebon (Kali-Maro) een suikerfabriek runde. Hij verwekte daar 2 kinderen bij een inlandse vrouw om kort daarna om het leven te komen bij een schietpartij. Zijn kinderen worden na zijn dood gedoopt en naar Nederland verscheept. Van hun moeder (Yasmina of Djasmina) is verder niets bekend, zij zal vermoedelijk terug gekeerd zijn naar haar kampong. Van de kinderen is dochter Ans degene die trouwt met Carl Frederik Frowein.
Neder Veluwe 12-11-1903
Wikipedia
Neder Veluwe 12-11-1903
Carl Frederik Frowein is geboren op 26 september 1863 in Arnhem, beroep expediteur en tabakshandelaar. C.F. was zoon van Wilhelm Emanuel Frowein, directeur van Frowein & Co. CV te Arnhem, handelaars in tabak.
C.F. Frowein is in juni 1892 gehuwd met mw. P.A.H.M. Frowein - Wolterbeek. Men woonde in Oosterbeek op huize Vreeberg, waar een dochter en twee zoons geboren werden.
In mei 1893 wordt er al een kind geboren. Op 14 november 1897 wordt er een dochter Djasmina Frederika Louisa Frowein geboren. Op 30 maart 1899 wordt er een zoon Robert Daniel Frowein geboren. In juni 1900 wordt er weer een kind W.E. Frowein geboren. Dan kennen we nog andere namen: Carl Frowein jr., Emanuel Frowein; en Dirk Jacob Frowein. Kan helaas geen duidelijke genalogie vinden.
De familie verhuisd in 1908 naar Heelsum. Dit volgens Heemkunde Renkum. Dit lijkt me onjuist, Zie hieronder een advertentie uit 1900 met als woonplaats Heelsum
C.F. Frowein is dan al eigenaar van het voormalige Kali-Maro c.q. Bergzicht.
In 1900 gaat Frowein ook optreden als makelaar:
C.F. Frowein begint als entrepeneur in 1900.
Wageningsche Courant, 25/07/1900; p. 2/4: Gisteren ontstond een bosbrand in de bosschen toebehorende aan den hr, Frowein te Heelsum.
Frowein was ook gemeenteraadslid, en was bestuurslid van diverse verenigingen waaronder de VVV Oosterbeek en was hij voorzitter van de Geldersch-Overijsselsche Maatschappij van Landbouw afdeling Renkum-Doorwerth.
Vereeniging tot bevordering van het Vreemdelingenverkeer te Renkum, Heelsum en Doorwerth. heden (30-10-1900) zijn tot leden van het bestuur gekozen de heeren Th. de Bock, P. P. J. Czerwinski, D. van Grol en E. R. Manasse, te Renkum ; C. F. Frowein en Nico J. Kamperdijk te Heelsum en A. W. G. Rijnders, te Doorwerth.
December 1901: Op de jaarvergadering van de IJs vereeniging „Vooruit", wordt tot bestuurslid gekozen de heer C. F. Frowein, te Heelsum.
Zijn vrouw Anna Wolterbeek werd op 24 oktober 1903 aangesteld als secretaresse van Pictura Veluvensis. Zij hadden twee zoons Daan en Ems; deze speelden van 1918-1922 als voetballer bij VV Redinchem te Heelsum. In de krant Neder Veluwe van 12 november 1903, stond vermeld dat op het landgoed Kali-Maro te Heelsum een Rijksproefveld aangelegd zou worden. Dit gaat dan niet door.
Verkoop van het buitenverblijf "Avondrust" met wandelbos en bouwland aan de Utrechtsestraatweg in Heelsum, groot 6 ha 92 are. Aan dhr. C.F. Frowein, Heelsum (Kalimaro) Oosterbeekse Courant van 29-10-1904 en 26-11-1904
Ga er daarom vanuit dat Frowein dit voor zich zelf gekocht heeft en er is gaan wonen.
Maar Frowein blijft ook makelaar: In september 1905 is in de krant te vinden: Huizen en Villa's, te Heelsum. Bevr. bij C. F. Frowein, te Heelsum.
Voormalig Huize Solbakken, aan de toenmalige Rijksstraatweg, nu Utrechtseweg 63, hoek Patrimoniumweg te Heelsum. Afgebroken, het stond tussen de Partimoniumweg en Heidestein. Na de verkoop van landgoed Kali-Maro ging het echtpaar Frowein-Wolterbeek hier in 1906 wonen. Ze hebben het gekocht van de heer N.J.F. Kamperdijk, de Heelsumse papierfabrikant. Dan verschijnt ook voor het eerst de naam Solbakken.
Alg Handelsblad februari 1909
Maart 1911: Te Huur of te Koop prachtige VILLA met TUIN. Inlichtingen bij C.F. FROWEIN, te Heelsum.
De makelaar krijgt het druk:
HEELSUM. Notaris DE MEESTER, te Heteren, zal Donderdag 28 Sept. en 12 October 1911, nam. 3 uur, in Café Schoonoord, te Heelsum, bij inzet en toeslag verkoopen: Voor de erven Mevr. SERVAAS: De voor zomer- en winterverbiijf ingerichte Villa SAIGONG, groot 23 A. 82 ca, te Heelsum, aan en straat- en tramweg Arnhem— Wageningen, bestaande in goed onderhouden, logeabel ingericht woonhuis met bergplaats, tuin voor en rondom het huis en moestuin daarachter. Het huis bevat: beneden 3 kamers, gang, keuken en ruimen kelder; boven: 3 kamers, groot portaal, provisie- en dienstbodenkamer en zolder. Aan de voorzijde bevinden zich eene serre en waranda. Aanv. dadelijk na de gunning. Te bezichtigen Dinsdags, Donderdags en Zaterdags van 11—3 uur, waartoe men zich heeft te wenden tot den heer E. C. FROWEIN, Makelaar te Heelsum. Nadere inlichtingen ten kantore van den Notaris. Uit Het nieuws van den dag van 16-09-1911.
Brand in het bos van dhr. Frowein (Kalimaro). Oosterbeekse Courant 18-04-1914
Verkoop 'het Wilhelminapark' met het hotel 'Klein Zwitserland' (architect P. Cuijpers) geexploiteerd door Mw.Wed. Plemper van Balen groot 22 ha 43 are 47 centiare. Oosterbeeksche Courant 15-07-1911
In 1915 wordt C.F. Frowein genoemd als correspondent van de Crediet Vereeniging uit Amsterdam. En houdt dan kantoor aan de Hoogstraat 192 te Wagingen.
In oktober 1919 besluit de gemeenteraad van Renkum om te kopen van C. F. Frowein te Heelsum ten Noorden van den Utrechtschen straatweg en ten Oosten van Klein Zwitserland groot pl.m. 140350 vierk. M. voor de som van f 0.30 per vierk. meter.
Hier komt dan later het sportpark.
3-6-1921: Heden ontsliep kalm na langdurig lijden in 't St. Elisabet's Gasthuis te Arnhem onze lieve Echtgenoot, Vader, Behuwd-en Grootvader en Broeder, de Heer CARL FREDERIK FROWEIN, in den ouderdom van 57 jaar.
Frowein is begraven op de Kerkelijke Begraafplaats Doorwerth Koninginnelaan 24 6866 NM Heelsum en intussen geruimd.
In april 1923 vertrekt de weduwe Frowein - Wolterbeek naar Indië en wordt het woonhuis Solbakken aan de toenmalige Rijksstraatweg geveild. De nieuwe eigenaar wordt dan G. van der Vlies Tromp uit Arnhem.
Ter herinnering aan het landgoed en het echtpaar Frowein-Wolterbeek is in 2014 het Kalimaropad, een fietsroute in Heelsum, geopend.
Uitsnede van een Kadaster Veldwerkkaart uit 1906 van Renkum B1060. Duidelijk te lezen is bouwterrein
Deze advertentie uit het Nieuws van de Dag van 27-3-1903 is de eerste die te vinden is waaruit blijkt dat Frowein de hele Heelsumse kavel wel wil verkopen.
.
Op de eerste advertentie kwam waarschijnlijk te weinig reactie. Dan maar een veiling in het al om bekende Sociëteitsgebouw te Heelsum!. Deze advertentie stond in de Arnhemse Courant van 1 juni 1905.
Tot omstreeks 1900 verandert er weinig in het gemoedelijke, rustige Heelsum. Maar daarna begint de ontplooiing, en wordt Heelsum steeds meer een eigen dorp, zowel door de geaardheid van de bewoners als van de bebouwing. Vooral tussen de jaren 1900 en 1910 worden vele villa's gebouwd, in hoofdzaak langs de toen zeer in trek zijnde Utr.weg. Maar ook ontstonden na 1902 verschillende woningen aan de Kastanjelaan, welke door particulier bezit aangelegd werd voor bouw-speculatie. In 1907 wordt deze weg verhard en in gemeentebezit overgenomen. Eveneens bouw-speculatie doet in 1905 het Wilhelminapark ontstaan, en worden ten behoeve van de bouwpercelen, aldaar wegen aangelegd, waardoor de Hyacinthenlaan, de Tulpen-, Crocussen- en Narcissenlaan ontstaan. In 1906 wordt ook de Grintweg (nu Ottoweg) verhard. Uit Demoed; pagina 218.
Het Wilhelminapark werd in 1905 verdeeld in bouwpercelen ten behoeve van villabouw. Ook zou er een hotel-pension komen. De project ontwikkelaar was de Naamlooze vennootschap maatschappij tot exploitatie van onroerende goederen „ Wilhelminapark te Heelsum" en hield kantoor Sarphatipark 108 te Amsterdam.
Bouwterreinen te Koop op voordeelige conditie van af 50 ct. per vierkante meter in het Wiiheminapark in het bosrijke, gezonde en hoog gelegen Heelsum aan de stoomtram Arnhem- Wageningen (Gas en Teleph.) Zeven Villa's te Huur, te bouwen naar teekening en keuze van den huurder. Te bevragen Maatschappij. Wilhelminapark, Keizersgracht 621. Amsterdam. Uit het Nieuws van den dag: kleine courant, 18-12-1905
Terrein Bennekomseweg (eigenaar C.F. Frowein (Kalimaro)) verkocht aan Bouwmij.
"Heelsum" (bouw hotel in Wilhelminapark). Renkumsche Courant 07-10-1905
1906: Het fraai gelegen hotel „Klein Zwitserland", op het hoogste punt van Heelsum (gemeente Renkum), met het schoone uitzicht over de Betuwe en de Geldersche Vallei, is in veiling aangekocht door de maatschappij „Wilhelminapark" te Heelsum, voor f 22.500.
Verkoop 'het Wilhelminapark' met het hotel 'Klein Zwitserland' (architect P. Cuijpers) geexploiteerd door Mw.Wed. Plemper van Balen groot 22 ha 43 are 47 centiare. Oosterbeeksche Courant 15-07-1911
Notaris DE MEESTER te Heteren, zal Donderdag 3 en 17 Augustus 1911, nam. 2 uur, in het GARAGEGEBOUW van nagemeld Hotel, publiek verkoopen: Voor de Maatschappij tot Exploitatie van Onroerende goederen Heelsum, gevestigd te 's Gravenhage: „Het Wilhelminapark" te HEELSUM, met het daarin staande, in exploitatie zijnde Hotel „Klein Zwitserland" en de onmiddellijk daarachter liggende Boschen Heidegronden, doorsneden door diverse Lanen; een en ander liggende aan elkander te Heelsum aan den Rijksstraat- en tramweg Arnhem—Wageningen en den Bennekomschen grintweg, ter grootte van 22 Hectaren 43 Aren 47 Centiaren. Het Hotel werd in 1906 naar het ontwerp van den Architect, den Heer T. CUIJPERS, nieuw en geheel overeenkomstig de moderne eischen ingericht; het wordt geëxploiteerd door Mevrouw Wed. PLEMPER VAN BALEN en is omgeven door een goed aangelegd terrein van vermaak. Vlak bij het Hotel is geplaatst het abri der halte „Wilhelminapark" van de Oosterstoomtram. Het Hotel is verhuurd tot 1 Mei 1913; de huurprijs bedraagt voor het jaar Mei 1911/12 f700 en voor het jaar 1912/13 f900. Het is te bezichtigen Dinsdags en Donderdags van 1—3 uur; het grondbezit dagelijks van 10 tot 12 en van 1 tot 4 uur, op aanwijzing van A. VAN DE POLL, opzichter van het „Wilhelminapark", tot wien men zich heeft te wenden. Het geheele bezit wordt geveild in 8 perc., massa en ondermassa's, van perc. 1 tot en met 6; perc. I, 4, 7 en 8 ; perc. 1, 5 en 6; en perc. 2 en 3. De perc. zijn op het terrein duidelijk met palen uitgebaakt en zijn aangewezen op plattegrondskaarten, welke voor 25 cent zijn te bekomen ten kantore van den Notaris, alwaar de titels, het huurcontract, en de veilingsconditiën ter inzage liggen. Inlichtingen geven ook de heeren C. ZIMMERMAN en C. F. FROWEIN te Heelsum.
Uit de Arnhemsche courant van 08-07-1911
Niet alleen het hotel komt te koop, ook de nog niet verkochte bouwterreinen. Op de veiling werd een bod gebracht van Hfl. 60,000, en het geheel is voor die prijs toegewezen aan de heer C. Kramer Pzn. te Oudorp, samen met een vijftal andere heeren. In 1934 worden de toegangswegen in het Wilhelminapark en naar de sportvelden verbeterd en uitgebreid met de Werkverschaffingsgelden.
Hieruit blijkt dat Frowein al een gedeelte van zijn gronden verkocht heeft aan de Maatschappij tot Exploitatie van Onroerende goederen Heelsum, gevestigd te 's Gravenhage En dat het hotel ontworpen is door de architect T. Cuijpers. Mischien dat Jos Cuypers bedoeld wordt, de zoon van Pierre Cuypers. Jos kennen we ook van de katholieke kerken in Oosterbeek en Renkum en voor de gemeente werkte rond 1920 hij aan uitbreidings- ontwikkelingsplannen.
"Eveneens bouw-speculatie doet in 1905 het Wilhelminapark ontstaan, en worden ten behoeve van de bouwpercelen, aldaar wegen aangelegd, waardoor de Hyacinthenlaan, de Tulpen-, Crocussen- en Narcissenlaan ontstaan. In 1906 wordt ook de Grintweg (nu Ottoweg) verhard".
Uit Demoed; van een groene zoom aan een vaal kleed; pagina 249.
6 Oct 1905. Door de bouwmaatschappij „Heelsum" zal in het Wilhelminapark alhier een Hotel gebouwd worden. Reeds de volgende week zal met dit belangrijk werk worden begonnen, en hoopt men in Mei gereed te zijn. Het hotel is reeds verhuurd.
Arnhemse Courant 7-10-1905
Vraag: woont Frowein dan al op Solbakken, gekocht in 1906? Of woont hij op Avondrust, door hem gekocht in 1904.
Er is een advertentie over de verkoop van de grond op Kalimaro Heelsum (C.F.Frowein). In de Oosterbeekse Courant van 08-07-1905. Een week later vermeldt dezelfde krant: Opbrengst f 7.917,-- ex. f 10.000,-- incl. kosten. Eigenaar dhr. ten Cate, direkteur
Maatschappij Weteringschanskwartier te Amsterdam. Oosterbeekse Courant 15-07-1905.
Hier wordt de bouwmaatschappij Heelsum niet genoemd.
De bekende architect P. Cuypers tekent voor het hotel Klein Zwitserland.
Terrein Bennekomseweg (eigenaar C.F. Frowein (Kalimaro)) verkocht aan Bouwmij. "Heelsum" (bouw hotel in Wilhelminapark). Renkumsche Courant 07-10-1905. Dezelfde dag koopt Dhr. C.F. Frowein, makelaar (Kalimaro), de villa van dhr. Kamperdijk. Renkumsche Courant 07-10-1905
In 1905 verkoopt C.F. Frowein, de eigenaar van Kali-Maro de villa en gronden aan de Bouwmij. "Heelsum" voor de bouw van een hotel in het Wilhelminapark. In hetzelfde jaar wordt een gedeelte van de gronden van Kali-Maro weer doorverkocht aan Martinus Hendrik Gerrit ten Cate , makelaar, wonende te Amsterdam en direkteur van de Maatschappij Weteringschanskwartier te Amsterdam. Zie de Oosterbeekse Courant van 15-07-1905.
De NV Maatschappij Weteringschanskwartier is bedoeld tot het verkrijgen, exploiteeren , administreeren en weder van de hand zetten van in Nederland liggende onroerende goederen, te Amsterdam. (Staatscourant van 8 Augustus 1905)
Het Wilhelminapark is geen park, maar een te verkavelen geheel, waar gebouwd mag worden. In oktober 1905 bericht de krant dat: Door de bouwmaatschappij „Heelsum" zal in het Wilhelminapark alhier een Hotel gebouwd worden. Reeds de volgende week zal met dit belangrijk werk worden begonnen, en hoopt men in Mei gereed te zijn. Het hotel is reeds verhuurd."
In het nieuwe Wilhelminapark was hotel-pension "Klein Zwitserland" bedoeld als een middelpunt. Aanvankelijk was het hotel vergezeld van een uitkijktoren. Op 28-07-1906 blijkt "reeds verhuurd" toch tegen te vallen. Want notaris De Meester uit Heteren bericht, dat het nieuwgebouwde Hotel Klein Zwitserland, met afzonderlijke Remise, benevens omliggend terrein van vermaak, groot 50 A. 70 C.A., is ingezet en met 250 h. in bod gebracht op ƒ22,400.—. De toeslag heeft plaats donderdag 9 augustus 1906 om 2 uur in het Societeitsgebouw te Heelsum. Op 13-08-1906 staat er in de krant dat: "Het fraai gelegen, hotel „Klein- Zwitserland", op het hoogste: punt van Heelsum, (gemeente Renkum), met het schoone uitzicht over de Betuwe en de Geldersche Vallei is in publieke veiling aangekocht door de Maatschappij „Wilhelminapark", te: Heelsum, voor Hfl. 22,500."
Oosterbeekse Courant 6-6-1906: "Hotel "Klein Zwitserland" wordt sanatorium voor tbc'.
Verkoop hotel "Klein Zwitserland" Wilhelminapark groot 50 are 70 centiare. Oosterbeeksche Courant 23-06-1906 Opbrengst f 22.500,--. Eigenaar Mij. "Wilhelminapark". Oosterbeeksche Courant 11-08-1906
Dhr. Donath weet niets van Hotel "Klein Zwitserland" als sanatorium. Oosterbeeksche Courant 06-06-1908
De verkoop van die belegging gaat niet vlot. In juni 1908 bericht het weekblad Neder- Veluwe, dat hotel "Klein Zwitserland", zal worden ingericht als sanatorium voor longlijders en dat aan het hoofd dier inrichting zou geplaatst worden de vroegere geneesheer-directeur van Oranje Nassau's-Oord, Dr. Donath, te Bennekom. Of dit doorgegaan is, nee. Even later staat in de krant: "Naar aanleiding van het bericht, dat dr. Donath te Bennekom aan het hoofd zou geplaatst worden van het hotel „Klein Zwitserland" te Heelsum, 't welk als sanatorium zou ingericht worden, kunnen wij mededeelen, dat bij den heer Donath hiervan niets bekend is." Kennelijk is op enig moment de oospronkelijke eigenaar van het Wilhelminapark ook gestopt en gaat notaris De Meester uit Heteren, op Donderdag 3 en 17 Augustus 1911, nam. 2 uur, in het Garagegebouw van het hotel het Wilhelminapark veilen. Dit in opdracht van de Maatschappij tot Exploitatie van Onroerende goederen Heelsum, gevestigd te 's Gravenhage: "Het Wilhelminapark" te Heelsum, met het daarin staande, in exploitatie zijnde Hotel „Klein Zwitserland" en de onmiddellijk daarachter liggende Boschen Heidegronden, doorsneden door diverse Lanen; een en ander liggende aan elkander te Heelsum aan den Rijksstraat- en tramweg Arnhem—Wageningen en den Bennekomschen grintweg, ter grootte van 22 Hectaren 43 Aren 47 Centiaren. Het Hotel werd in 1906 naar het ontwerp van den Architect, den Heer T. Cuijpers, nieuw en geheel overeenkomstig de moderne eischen ingericht; het wordt geëxploiteerd door Mevrouw Wed. Plemper van Balen en is omgeven door een goed aangelegd terrein van vermaak. Vlak bij het Hotel is geplaatst een abri der halte „Wilhelminapark" van de Oosterstoomtram. Het Hotel is verhuurd tot 1 Mei 1913; de huurprijs bedraagt voor het jaar Mei 1911/12 f700 en voor het jaar 1912/13 f900. Op de veiling werd een bod gebracht van ƒ 60.000, en is voor die prijs toegewezen aan de heer C. Kramer Pzn. te Oudorp, samen met een vijftal andere heeren. Er wordt bericht dat het hotel zijn bestemming als zodanig zal behouden.
Hotel 'Klein-Zwitserland' wordt in mei a.s. geopend; exploitatie Dhr. Hupkes uit Doorwerth. Oosterbeeksche Courant 27-04-1912
De directie was destijds in handen van mevrouw C.A. Plemper van Balen & Zoon. Later heeft de Camille De Wilde er jarenlang de scepter gezwaaid. Over Hotel "Klein Zwitserland" staat in de Gids voor Renkum, Heelsum en Doorwerth uit 1913: "Familie-Hotel-Pension "Klein Zwitserland” het welk naar alle eischen des tijds is ingericht. Garage, stallen, keurig schildersatelier, donkere kamer, badkamers, enz., enz. Als bijzonderheid wordt genoemd een aan het hotel behoorend prachtig wandelpark, groot 22 Ha. boschgrond. Hoogst aangenaam en gezond zomerverblijf. Pensionprijs vanaf Hfl. 3,- per dag. Aanbevelend, B.H.Hupkes".
Hotel 'Klein Zwitserland' uit de hand verkocht aan exploitant dhr. Hupkes Jr. In de Oosterbeekse Courant van 16-05-1914
Hotel 'Klein Zwitserland' (B.H. Hupkes) overgenomen door A.H. de Wilde. Oosterbeeksche Courant 19-02-1927
Hoog en Laag; 5-10-1967: Hotel "Klein Zwitserland" verkocht.
In oktober 1968 begint Guus Knijnenburg met het Hotel Klein Zwitserland. Aangekocht voor Hfl. 578.000,=. Er wordt fors uitgebreid. In september 1968 wordt er ook al personeel geworven voor het restaurant de Kromme Dissel dat op 10-10-1968 opent. In 1971 wordt restaurant Beau Lieu op het kasteel Doorwerth een onderdeel van Hotel Klein Zwitserland. Zo begint de latere Bilderberg Groep.
Sinds 1971 heeft het restaurant de Kromme Dissel van het hotel een Michelinster. Een Nederlands record om zo lang achter elkaar elk jaar de Michelinster weer te behouden. De chef-koks die voor Klein Zwitserland de Michelinster verwierven waren achtereenvolgens: Bert Willemsen (vanaf 1971); Klaas Jan van Kammen; opnieuw Bert Willemsen (tot 1987); Angelique Schmeinck (1988 - 2000); Tonny Berentsen (2000–tegenwoordig). Het restaurant is gevestigd in een sfeervolle Saksische boerderij, waarvan men zegt dat deze uit deze boerderij uit de 17de eeuw stamt. Dat kan niet kloppen want voordat Kali-Maro verscheen, was er hier geen bebouwing. In 1971 is De Kromme Dissel gewoon nieuw gebouwd, met oude bouwmaterialen.
Klein Zwitserland gaat in 2018 verder als een Fletcher hotel.
De kaart hierboven (uitbreidingsplan 1926) is gebruikt door een ambtenaar die tijdens werkuren wel koffie mocht drinken. En het schoteltje is kennelijk ook een keer verplaatst. Deze kaart is uit 1926. Qua bebouwing zie je er dezelfde woningen.
Er kan dan op het nog steeds groene terrein tussen de Ginkelseweg en de Sportlaan een sportterrein komen. Op een andere kaaart, door het Gelders Archief gedateerd tussen 1921 en 1955, is te zien dat de sportvelden toch noordelijker komen:
Aan de hand van enkele woningen die wel op deze kaart staan en niet op de kaart hierboven, is te becijferen dat deze kaart ongeveer uit de jaren na 1925 - 1927 moet zijn. De sportvelden komen dan op de plek waar ze nu ook te vinden zijn. Op een akkerland veel gemakkelijker aan te leggen dan in een geaccidenteerd bos-perceel.
Op deze bewerkte versie van het actuele (2019) bestemmingsplan, heb ik de voormalige camping de kleur blauw gegeven. Hotel Klein Zwitserland is hier oranje, gemakkelijk om je te oriënteren waar een en ander is.
Hier is goed te zien, dat er plannen voor woningbouw waren. Bij het Gelders Archief wordt aangegeven dat deze kaart rond 1940 is gemaakt. Niet gerealiseerd.
Vermeld bij het HGR als Camping Klein Zwitserland, op de kaart staat Kampeerterrein Heelsum. Het kenteken van de DAF is JS-81-XX, of te wel uitgeven tussen 1951 en 1965.
In de iets latere schade kaart wordt geproken over onherstelbare schade en er mag herbouwd worden.
Gebouwd in 1926. BAG noemt 1923.
Na de oorlog is het huis altijd gebruikt voor sociale en diaconale projecten. Aanvankelijk door de Stichting Paaslicht in in de jaren ’90 door Siza het Dorp. Vanaf 2002 is er particuliere woonzorg.
Uit de Arnhemsche courant 1959
Opheem is rond 1920 gebouwd voor Carel Frederik David Beuker, (1891-1960) directeur papierfabriek Van Gelder + Zonen. De BAG geeft 1925 aan voor de eerste bewoning. Naar ontwerp in Gooise landhuisstijl van architect P.J.W.J. van der Burgh in samenwerking met ing. F. Eschauzier. Het huis had oorspronkelijk een nagenoeg vierkant grondplan.
Kadasterkaart uit 1920. Er is slechts één pand: Opheem. De geschakelde woningen aan de Bennekomseweg zijn waarschijnlijk uit dezelfde bouwperiode doch de BAG geeft voor bv. de Bennekomseweg 31 het jaartal 1928. Voor Opheem geeft de BAG 1925 aan!!!.
Uit het boek ‘Het Moderne Landhuis in Nederland’ uit 1922, enkele foto’s en een plattegrond vóórdat het huis in 1929 werd uitgebreid.
In opdracht van de heer Carel Frederik David Beuker, is het huis in 1929 in noordwestelijke richting en in stijl uitgebreid naar ontwerp van architect H.C. Dorlas jr. uit Renkum. (link Rijksmonument)
Voor zover bekend heeft Carel Beuker hier vanaf zijn trouwdag tot aan zijn dood gewoond.
1929
De kavel van de villa werd ingesloten door de Bloemenlaan, Crocuslaan, Narcislaan, Bennekomsweg en de Utrechtsestraatweg en was éen grote tuin behorend bij de villa van C.F.D Beuker.
"Ook vielen hier op het terrein tussen Renkum en de Wageningse Berg rond 17.00 uur diverse burgerslachtoffers. Of deze slachtoffers in Gelria voor verzorging zijn gekomen is onbekend. Het enige wat bekend is komt andermaal uit het boek van Cor Janse. Daarin wordt een citaat van de eerder genoemde LBD-er Pruyt aangehaald. Samen met zijn moeder heeft hij twee burgerslachtoffers bij een elektriciteitshuisje bij de villa van Beuker aan de Bloemenlaan 2 opgehaald en die opgeladen op de fietsbrancard: “Ik heb die mensen helpen opladen, maar waar we die brancard heengebracht hebben, weet ik niet meer; ik geloof naar Gelria.” Mogelijk gaat het hier om vader en zoon Schuringa". Uit Schoutambt en Heerlijkheid, jaargang 26 juni 2012, bldz 22.
Na het overlijden van mevrouw Johanna Catharina Beuker - van Heukelom (1887-1969) heeft een projectontwikkelaar de villa met tuin gekocht. De heer Beuker was in 1960 al overleden. De villa is op een veel kleinere kavel (er is behoorlijk gesplitst) al vrij snel verkocht en daarna zijn de huizen aan de oostzijde van de Narcislaan gebouwd in 1987-88.
1969
In 1978 buigt de gemeenteraad zich over een bestemmingswijziging voor Opheem en omgeving. Bedoeling enige bebouwing op het noordelijke gedeelte van de kavel, tegenwoordig een stukje bos. Daarna wordt er veel heen en weer geschoven. 2009: Bouwplannen hebben sinds de jaren tachtig tot lange procedures geleid. De Raad van State gaf ooit aan dat er vier huizen mogen komen op het terrein langs de Bloemenlaan. In de bouwvergunning is te vinden dat de eigenaar van de woning aan de Bloemenlaan acht woonruimtes wil bouwen in het groene gebied naast het huis. Oftewel vier vrijstaande huizen en 2 twee-onder-een-kappers in de sociale sector. Een gemeentewoordvoerder bevestigt in 2014 dat de bouwvergunning door de uitspraak van de Raad van State definitief is geworden. Maar hij wijst er nadrukkelijk op dat die specifiek voor de bouw van 4 koopwoningen en 3 sociale huurwoningen is verleend.
In 2016 komen er 6 kavels voor particuliere bouw op het voormalige terrein van Opheem te koop. De bouwvergunning wordt in 2017 verleend.
Ander adres Heelsumsche Boschjes 4, Heelsum
Actueel adres sinds 1955 Klein Zwitserlandlaan 4, Heelsum
Volgens de BAG is het oorspronkelijk bouwjaar 2005 ??
In 1915 is de kavel Renkum C 1222 nog leeg (dennen) en ligt op de hoek van de Ginkelscheweg en de Klein Zwitserlandlaan. De eigenaar is dan de heer Hupkes junior (zoon van de hotel eigenaar), samen met notaris de Meester uit Heteren.
Kadaster hulpkaart van B 1292 uit 1918. Nieuwbouw van het latere Selva. Gebouwd door C. Gildemeester.
De Delftsche studenten-almanak voor het jaar ..., 1919 geeft voor mej. J.G. Schumacher het adres Selva.
1924
Een eerste verhuuradvertentie van de bovenverdieping zien we in 1925. De dames Schumacher - Gildemeester vragen per 1 mei meisje alleen om te koken en te werken.
De ledenlijst van het Geologisch-Mijnbouwkundig Genootschap voor Nederland en Koloniën op 1 Juni 1929, laat weten dat dr. J.P. Schumacher, geoloog te huize Selva in Heelsum woont.
advertentie 1931
telefoon gids 1933 met een kennelijk fout adres.
Op 21-11-1934 overlijdt te Arnhem mw. Maria Elisabeth Gildemeester, weduwe van: Jan Govert Schumacher. Ze woonde Villa „Selva".
De genoemde C. Gildemeester overlijdt op 75 jarige leeftijd in 1939 in Renkum.
In 1935 wordt de villa verkocht aan Dorothea Mathilde de Jong, een particuliere uit Arnhem. Zij gaat er in de week van 16/23-7-1936 er wonen.
Cornelia Gildemeester, (1874 - 10-05-1939) is later begraven bij het Kerkje op de Heuvel in Heelsum. Zij was vanuit Selva naar Huize Maria, aan de Utrechtseweg 103 verhuisd en is aldaar overleden.
In het ANWB blad de Kampioen uit 1935 is te lezen dat Selva een Bondshotel wordt genoemd.
Mw. J.J. Bosselaar, beroep dienstbode, gaat volgens het gereconstrueerde bevolkingsregister in 1936 wonen op het adres: Wilhelminapark 4, Heelsum
1938
Ook in het telefoonboek van 1938 staat genoemd: Mej. D.M. de Jong, Huize Selva, Wilhelminapark 4.
1939
Dit is uit 1939, ook in 1941 staat deze vermelding nog in de telefoongids. Men loopt wat achter.
In 1940 wordt Nicolaas Olman eigenaar (legger 1690) van Selva aan het Wilhelminapark..
Nicolaas Olman is geboren in Delft op 10 juli 1893. Gehuwd met Maria Maagje de Langen op 28 feb 1917. Hij is dan koffiehuisbediende. Men woont in Zeist. Op 4 mei 1929 vertrekt men naar Bennekom, gemeente Ede, de Heide 5 a, later 6 en weer later vanaf 1930 Heide 34.
Per 1 maart 1938 gaat men op Selva aan de Utrechtseweg 90 Heelsum wonen.
Olman overlijdt in Arnhem op 8-9-1971. Hij is dan gehuwd met Aleida Catharina van der Aa.
In het kadaster is te vinden dat dhr N. Olman in 1940 eigenaar wordt van het landhuis en hij neemt de naam Selva mee van de Utrechtseweg 90, waar hij voordien woonde. Wanneer de naam Selva voor het eerst wordt gebruikt voor dit pand, blijft onduidelijk. Want de familie Gildemeesters die het pand laten bouwen hadden al een villa Selva aan de Utrechtseweg 90 in Heelsum. En dat was ook weer het adres waar dhr Olman voordien verbleef.
In 1941 lees ik dat mw M.M. Olman - de Lange, donateur is van de Vegetarische bode.
1942
Dhr. Eddy Davids (1909-1970) was tijdens de oorlog o.a. betrokken bij de illegale krant Het Parool. Op 7 oktober 1942 werd Davids gearresteerd ten huize van N. Olman, de pensionhouder van pension Selva. Dit gegeven wordt beschreven door Sytze van der Zee in zijn boek Vogelvrij (2010). Echter, Van der Zee schrijft dat Davids werd gearresteerd ten huize van Olman aan de Utrechtseweg te Heelsum, maar op dat moment woonde Olman niet meer aan de Utrechtseweg 90.
Advertenties in het ANWB blad De kampioen in 1946, 1953 (Bondspension)
In 1950 wordt Selva verkocht aan Mary Freda Hollingshead. Echtgenote van Kornelis Hooitemeursing. Even wordt de naam huize Silvia gebruikt, maar dat is waarschijnlijk een fout in de krant.
Geopend in 1950.
1951.
In 1953: Landgoed Selva te Heelsum, in eigen dennenbos, zomerhuisjes, kamers te huur.
Meerdere advertenties 1950 - 1955, middels Delpher.
advertentie 1954
Selva is leesbaar in gevel boven de poort rechts. Welk jaar??
Advertentie uit 1955 met nieuw adres.
In 1955 laten B+W weten dat men de plannen voor de camping wil overwegen. Lees de Arnhemsche courant van 28-10-1955, het begrotingsverslag.
In 1956 wordt Selva verkocht aan Adriaan Hogenboom en cons. uit Delft, voor de helft en de andere helft komt op naam van Rens Strijbis uit Oud Milligen.
Heelsum. Pension-Bungalowbedrljf Huize „Selva". Voor mei en juni nog enige kamers vrij, met of zonder pension. Mooiste gedeelte Veluwe. Tel. 03373—302, Heelsum. Het Vrije Volk 1960.
1964
Op kavel 2006 is in 1987 een verbouwing ? te zien. Kavel 3357 en 3358 worden na 1991 bebouwd met villa en 2 onder een kap woningen.
Het besluit tot aanleg begraafplaats is gedaan in februari 1899.
De voormalige Begraafplaats aan de huidige Sportlaan, de vroegere Ginkelseweg, daarvoor de Zwarte weg, ten hoogte van de ambulancepost van de Dierenbescherming (. Op de kaart hiernaast staat: Algemene Begraafplaats. Er zijn meer kaarten waarop deze begraafplaats is ingetekend, uit (1821-1892) 1927, 1931, 1935. Er is tegenwoordig niets meer van terug te vinden.
De tot 1923 nog zelfstandige gemeente Doorwerth heeft twee gemeentelijke begraafterreinen gekend. De oudste was gelegen op de Noordberg waar o.a. ook onbekende drenkelingen en terechtgestelden werden begraven. Deze begraafplaats heeft dienst gedaan tot ca. 1910 en was toen vol.
In de raadsvergadering van 18-10-1898 werd besproken: Vergroting algemene begraafplaats afgewezen en wordt geruimd. Met algemene stemmen aangenomen aanleg nieuwe begraafplaats buiten dorp op de heide nabij de Bennekomscheweg. Uit de Renkumse Courant van die week.
Het besluit tot aanleg begraafplaats is gedaan in februari 1899.
Wegens plaatsgebrek op de Noordberg is de gemeente Doorwerth ca. 1910-1912 overgegaan tot aanleg van een tweede begraafplaats aan de noordzijde van het bijbehorende Heelsum, namelijk aan de noordoostzijde van de Sportlaan nabij het tegenwoordige sportpark. (bron).
Demoed, "Van een groene zoom aan een vaal kleed" pag 137: De oude begraafplaats te Doorwerth werd in "1899 verkocht aan de burgl. gemeente Doorwerth en verplaatst naar een verder verwijderd deel van Doorwerth, nl. ten noorden van de zgn. zwarte weg naar Wolfheze, juist aan de grens van de kadastrale gemeente Renkum. Dit drenkelingenkerkhof bleef daar tot 1940, toen het opgeheven werd. Sinds heugenis is er niet begraven.Ook op andere kaarten is de begraafplaats aangegeven. Het gaat om een heel kleine begraafplaats, een klein vierkantje zo'n 15 tot 20 meter onder het knikje in de huidige Sportlaan.
Topografische kaart Gem. Renkum; naar de nieuwste gegevens bewerkt en verbeterde uitgave, ca. 1923
Deze kaart is een schermprint van de topotijdreis.nl in 1925. Te zien op deze site vanaf 1906 tot en met 1956. Nu loopt topotijdreis altijd wat achter en de kaart van 1957 is de eerste kaart na WWII.
In de Oosterbeekse Courant van 15-03-1924 is te lezen: Voorstel opheffing algemene begraafplaats te Heelsum. Waarschijnlijk wordt hier deze begraafplaats bedoeld. De begraafplaats bij het Kerkje op de Heuvel in Heelsum komt in 1920 in handen van de Vereniging Hendrick de Keijser, en kan dan misschien ook als Algemene Begraafplaats gebruikt worden.
Helemaal duidelijk is dit nog niet. Een jaar eerder waren de gemeenten Doorwerth (Heelsum) en Renkum (met Oosterbeek) net samen gevoegd.
Ooit waren er plannen van de gemeente ook huizen te bouwen aan de rechterkant van de klein Amerikaweg. Bewoners van Renkum maakten hier samen in 1973 bezwaar tegen. Om als belanghebbende gehoord te worden, werd er toen een verening opgericht. Het was de Vereniging Vijf dorpen in't Groen. Met succes hebben zij en anderen de uitbreiding van Heelsum weten te voorkomen.
Golfbaan Heelsum ziet er nu prachtig uit. Op de locatie van de golfbaan was in de Septemberdagen van 1944 het landingsgebied van Britse troepen van verschillende Airborne divisies. Dropzone X liep van de cafetaria aan de Bennekomseweg tot aan de spoorbaan bij Wolfheze.
Dat vrij toegankelijk is rond 2016 opeens verdwenen. Zelfs het doorgaande openbare fietspad werd met een bordje verboden toegang afgesloten. Dat is daarna wel weer hersteld.
Heeft u aanvullingen, verbeteringen, graag:
Bronnen:
BAG,
Delpher,
Demoed, Van een groen zoom aan een vaal kleed, 1953.
Gemeentearchief Wageningen (GAW),
HisGis.
Sommige foto's zijn in werkelijkheid (veel) groter. Ze zijn te vergroten door rechts te klikken met de muis.