home
laatste update: sept 2023
In Wageningen bedacht men in 1892 om over te stappen naar schoner water. In 1894 werd daar ook fl 5900 voor uitgetrokken. In 1898 was de feestelijke opening van de Wageningse waterleiding met een watertoren boven op de Wageningseberg. Er komen meerdere putten aan de Groote laan van het Oranje Nassau Oord.
Het sanatorium ONO werd in 1901 de eerste grootverbruiker op het Wageningse drinkwaternet. In 1904 wil ONO zelf een pompstation bouwen. Wageningen kon niet voldoende water leveren en men vond de prijs te duur. Er kwam een watertoren op ONO ter hoogte van het huidige Kortenburg 6 op de parkeerplaats achter de dienstwoningen.
In 1909 koos Renkum voor Renkum en Heelsum voor een aansluiting op het Wageningse water.
"Bij het gemeentebestuur van Renkum is ingekomen de definitieve concessie-aanvraag van de Utrechtsche Waterleiding-Maatschappij voor den aanleg eener drinkwaterleiding voor Oosterbeek alleen óf voor de geheele gemeente, dus ook met inbegrip van Renkum en Heelsum Uit het avant-project blijkt.dat op een stuk beide nabij Oosterbeek een geschikt terrein is gevonden vooor de prise d'eau en watertoren. De maatschappy verbindt zich om Oosterbeek allen te exploiteeren, wanneer de gemeente instaat voor een waterverbruik van minstens 5000 m3 per jaar. Voor een waterleiding in de geheele gemeente moet haar gegarandeerd worden een minimum waterverbruik van 10000 m3 per jaar à ƒO.1O per M' en bovendien een jaarlijksche subsidie van f2000".
Uit de Telegraaf 22-01-1896
De gemeente Wageningen werd gevraagd voor het aanleggen en exploiteren van een waterleiding voor het dorp Renkum en voor aansluiting van het dorp Renkum aan de Wageningsche Waterleiding. De vraag was in 1898 en de aansluiting was eerst in 1910.
(Meer in de brochure ‘100 jaar Leidingwater’ uit 1998 van de gemeente Wageningen)
Er waren meerderen die een concessie vroegen aan de gemeente Renkum en of Doorwerth.
Tot 1936 heeft Doorwerth water van de Exploitatie Maatschappij Cardanus uit Amsterdam. Dit water komt van de Hevea fabriek die een eigen waterleiding exploiteert.
Lid Prov. Staten van Gelderland vanaf 1898, waalsteenfabrikant te Oosterbeek, gemeenteraadslid voor de anti-revolutionaire partij, bestuurslid charitatieve instellingen.
Huize Overzicht, Paaschberg E 13, Oosterbeek, later Pieterbergsche weg A 74, later Pieterbergscheweg 30.
"In de zitting van den Gemeenteraad van Renkum is ingekomen een aanvraag om voorloopige concessie voor den aanleg en de exploitatie van een waterleiding te Oosterbeek, van de heeren. T. Sanders, civiel en bouwkundig ingenieur te Amsterdam; B. A, Sanders, particulier te Hilversum; M. Sanders, Waalsteenfabrikant te Oosterbeek, en H. E. Wisboom, particulier te Gorinchem. Verder eenzelfde aanvrage betreffende een gasfabriek te Oosterbeek van dezelfde heeren Sanders, uitgezonderd den heer Wisboom. De Gemeenteraad besloot deze aanvragen terzijde te leggen, totdat beslist is over de concessie-aanvrage der Industrieele Maatschappij te Amsterdam." Dagblad van Zuidholland en 's Gravenhage 01-09-1899
"Door het lid den heer D. Berends was ingediend een voorstel tot exploitatie eener waterleiding en electrische centrale te Oosterbeek, waarin door en voor rekening van de gemeente zelve zal worden voorzien, alsmede eene waterleiding te Renkum, bij eventueele verwerping van het voorstel tot aansluiting bij Wageningen. De voorsteller wilde verder, om hiertoe te geraken, B. en W. uitnoodigen, een of meer door hen te kiezen fabrikanten, bij voorkeur binnenlandsche, specialiteiten op het gebied van waterleiding en electriciteit, te verzoeken in overleg met B. en W. en tegen betaling van eene met hen over een te komen som, een project daarvan uit te werken, en onder bijvoeging van een gedetailleerde exploitatie-rekening op te geven, voor welk bedrag zij zich willen verbinden, de door hen ontworpen inrichting te leveren, onder garantie, dat de overlegde exploitatierekening niet zal worden overschreden. Op voorstel van den Voorzitter ging de Raad over in comité-generaal tot bespreking van dit en van andere voorstellen. Na heropening kwam aan de orde de concessieaanvrage van de Industrieele Maatschappij te Amsterdam, voor den aanleg en exploitatie eener electrische centrale te Oosterbeek tot levering van electrisch licht en drinkwater. B. en W. adviseerden, afwijzend te beschikken, op de gronden, in het rapport der heeren mr. Pijnacker Hordijk te Tiel en R, Kuipers te Amsterdam neergelegd. Deze gronden zijn, dat de subsidie, die de gemeente over een tijdvak van 50 jaar zou te betalen hebben, nl. f 78.000 te hoog is. In de tweede plaats zijn de voorwaarden, waarop de gemeente de inrichting kan overnemen, te bezwarend en ten slotte, wat de waterleiding betreft, deze niet aan de technische eischen daaraan te stellen. Wat aangaat het electrisch licht, worden de kosten van straatverlichting niet te hoog geacht, doch de deskundigen meenen, dat het de vraag is, of de voorgestelde installatie wel aan haar doel zal beantwoorden en of de verlichting wel voldoende zijn zal. De Raad verwiep dus deze concessie-aanvrage met algemeene stemmen. Daarna kwam het voorstel-Berends aan de orde. Met afwijking van art. 27 van het reglement van orde besloot de Raad tot dadelijke behandeling van het voorstel. Aangenomen werd, dat naar de wenschelijkheid van gemeente-exploitatie een onderzoek zou worden ingesteld.
In 1904 liet M. Sanders (zie ook Hartenstein) op het perceel van het door hem bewoonde huis “Overzicht” twee kleine woningen bouwen met de adressen Van Eeghenweg 1 en Jagerskamp 21.
"Gisteren werd de akte van overdracht getekend, waarbij de waterleiding te Oosterbeek uit het bezit van de heer Sanders overging in handen der gemeente. Een periode van betekenis voor de gemeente werd afgesloten. Het was de heer M. Sanders, die in het begin van deze eeuw in Oosterbeek een waterleidingbedrijf vestigde. Het bedrijf was een voorbeeld van goed exploitatie. Niet alleen had men het geluk bronnen aan te boren, die voortreffelijk water gaven, doch de service en de correcte voorziening werd in de meer dan veertig jaren door ieder geprezen. Steeds kon de prijs van het water lager gehouden worden dan in de meeste andere gemeenten. Het personeel der waterleiding handelde in de geest van de exploitant. Bewonderenswaardig was het optreden van de tegenwoordige directeur, de heer Th. Sanders en zijn medewerkers, toen na de oorlog een totaal-vemielde waterleiding weer in werking gesteld moest worden. Gereedschap was weg, buizen vernietigd, watertoren in puin. Doch dit verlies was geen reden bij die pakken neer te zitten. In enkele maanden stroomde het water weer de huizen binnen. De heer Sanders verdient een eresaluut voor deze prestatie". Arnhemsche courant 05-04-1956
Foto's van de Oosterbeekse watertoren van Sanders.
Waar in Doorwerth?
Gebouwd in 1938. De BAG komt met bouwjaar 1937 aardig in de buurt en men vermeld een onderzoek naar het oorspronkelijk bouwjaar.
De watertoren in Doorwerth is ontworpen door architect Th.K.J. Koch en werd gebouwd in 1937-1938.
DE WATERVOORZIENING VAN DOORWERTH.Voorstel van B. en W. van Wageningen. Naar aanleiding van een door B. en W. der gemeente Renkum aan het Rijksbureau voor drinkwatervoorziening gericht verzoek om een plan voor rationeele watervoorziening voor die gemeente ontwerpen, heeft de gem. Wageningen zich met gemeld bureau verstaan omtrent een uitbreiding van 't gedeelte der gemeente Renkum, hetwelk reeds door Wageningen van water wordt voorzien (Renkum en Heelsum). Een voorloopige beoordeeling dezer aangelegenheid had n.1. het vermoeden bevestigd, dat een loonende levering van water door de gemeente Wageningen ook aan de bewoners van het grondgebied der voormalige gemeente Doorwerth zeer wel mogelijk moest worden geacht. Momenteel wordt Doorwerth van water voorzien door de Bouw- en exploitatie-maatschappij „Cardanus", gevestigd te Amsterdam, die op haar beurt het water betrekt van de Nederlandsche Rubberfabrieken „Hevea", te Heveadorp, welke een eigen waterleiding exploiteeren.Deze levering van water door tusschenkomst van de Heveafabrieken kan na 15 Aug. a.s. niet worden bestendigd, omdat de directie dezer fabrieken om verschillende redenen niet bereid is de indertijd door haar met de maatschappij „Cardanus" gesloten overeenkomst, welke op genoemden datum eindigt, te verlengen. B. en W. stellen den Raad voor met het gemeentebestuur van Renkum o.m. de navolgende regeling te treffen:
a. Wageningen levert water aan Doorwerth overeenkomstig de tot 1 Januari 1960 geldige concessie, door de gemeente Renkum verleend aan Wageningen voor waterlevering aan Renkum (dorp) en Heelsum;
b. Wageningen bouwt voor rekening van „Cardanus" een watertoren bij Rolandseck aan den Kasteelweg te Doorwerth (bouwkosten maximaal ƒ6000), nadat de benoodigde grond pl.m. 300 M2. — kosteloos door „Cardanus" aan Wageningen zal zijn overgedragen;
c. „Cardanus" staat kosteloos aan Wageningen af haar geheele — blijkens een ingesteld onderzoek aan de te stellen eischen voldoend — waterbuizennet met toebehooren;
d. Wageningen betaalt aan „Cardanus" bij een waterverbruik van 8000—10.000 M3. of meer per jaar een bedrag, varieerende van ƒ 1—ƒ 200 en ontvangt van „Cardanus", ingeval het verbruik minder dan 8000 M3. bedraagt, een bedrag van ƒ 100 's jaars per 1000 M3. geringer verbruik (gedeelten van 1000 M3. naar evenredigheid te berekenen); het waterverbruik wordt voorshands geraamd op 10.000 M3. per jaar;e. Wageningen betaalt bovendien aan „Cardanus" voor elke huisaansluiting in Doorwerth boven de 75 een bedrag van ƒ 1.— per jaar per perceel (momenteel bedraagt het aantal aansluitingen minder dan 75); f. Wageningen bouwt op eigen kosten (pl.m. ƒ3000) een secundair pompstation in den watertoren te Heelsum en legt van hier een perleiding (kosten ƒ 4000) naar Kievitsdel, alwaar aansluiting plaats vindt aan het distributienet van „Cardanus". Wordt te dezer zake door Ged. Staten vergunning verleend, de noodige medewerking met de gemeente Renkum verkregen en met meergenoemde maatschappij „Cardanus" een overeenkomst in bovenbedoelden zin aangegaan, dan zullen de jaarlijksche baten (ƒ2000) de lasten (ƒ 1200) met ƒ 800 overtreffen.
Uit de Arnhemsche courant van 03-06-1936
"Villapark Doorwerth; Op verzoek van de N. V. „Cardanus” te Amsterdam werd een nader onderzoek ingesteld inzake den eventueelen bouw van een eigen pompstation voor de drinkwatervoorziening van het Villapark „Doorwerth” te Oosterbeek, waarvoor het water tot dusver en gros wordt ingekocht van de N. V. Heveafabrieken". tekst uit 1936.
In 1962 is de toren buiten werking gesteld en sindsdien nauwelijks onderhouden en er is toen veel vorstschade opgetreden. Oorspronkelijk stond de toren in een bebost gebied, nu is het een woonwijk met veel groen. De watertoren is her-bestemd tot wonen.
Een gemeentelijk monument.
https://watertoren-doorwerth.nl/
Gebouwd in 1915 met een hoogte van 26 meter. De waterinhoud was 125m3. Architect M. Steen uit Oosterbeek en J. Rothuizen uit Heelsum. Het gaat om een reservoir met een betonnen vlakbodem. De toren stond aan de Patrimoniumweg. Zwaar beschadigd in WO II. Gesloopt in 1982.
Bij de bouw van de Johannahoeve, de woningen voor personeel heeft men ook gedacht aan een waterleiding. Twee grondboringen van 38 en een halve meter geven naar berekening van de heer Rincker water, voldoende voor een bevolking van 5000 zielen.Een buizennet ter lengte van 2500 meter is reeds aangelegd en op een der hoogste punten, dicht bij het oude “Waldfriede” De watertoren staat op een der hoog punt in het terrein. De toren is geheel van ijzer en wordt gemaakt door de „Amsterdamsche ijzergieterij en constructie-werkplaats F. Rincker. De watertoren is 20 m. hoog en rust op 4 betonblokken, waarop hij met schroeven is bevestigd. Bijzonder bij constructie is, dat, mocht de toren later te klein blijken te zijn, hij door de schroeven los te maken, gemakkelijk kan worden verplaatst. Op den toren bevindt zich een ijzeren reservoir, dat 6280 liter water kan bevatten.
Het waterleidingnet heeft een lengte van 2500 m. en doorsnijdt het terrein in vele richtingen. Twee grondboringen van 387 meter diepte geven voldoende water voor 5000 zielen.
Aanleg van een waterleiding op "Waldfrieden" en "Reijerskamp". Renkumsche Courant 30-09-1905
De fundering is nog terug te vinden in het bos noordelijk van het huis van de paters.
Vermoedelijk deze watertoren zoals hierboven.
(De fundering is nog terug te vinden in het bos noordelijk van het huis van de paters).
De BAG heeft het over 1900
Er is een eerste kadasterkaart uit Oosterbeek D 591 uit dienstjaar 1939, of te wel 1938.
"De bouw van den nieuwen watertoren der Oosterbeeksche Waterleiding op den Bilderberg vordert snel. Zooals men weet wordt deze toren gebouwd aan den Zonneheuvelweg op een der hoogste gedeelten in de omgeving van Oosterbeek. Begin September werd met het werk begonnen en thans zijn reeds enkele verdiepingen verrezen. Het is te verwachten dat men vanaf den watertoren, welke 20 M. hoog zal worden, een bijzonder mooi uitzicht zal hebben, zoowel over de Veluwe als de Betuwe. Het waterreservoir in den toren zal een capaciteit van 150 M. 3 krijgen. Zooals men weet, bleek de capaciteit van den ouden watertoren aan den Molenweg, die 200 M. 3 kan bevatten, te gering om op top-dagen Oosterbeek en Wolfheze van voldoende water te voorzien. Men bedenke dat de Oosterbeeksche Waterleiding over een uitgestrekt buizennet van pl.m. 34 K.M. beschikt. De totale capaciteit der beide torens zal na het gereedkomen van den watertoren op den Bilderberg dus 350 M. 3 bedragen, hetgeen ruimschoots voldoende is om de beide plaatsen ook op de warmste dagen van water te voorzien". Arnhemsche courant 13-10-1937
Er waren ooit kaartjes te koop en kon je boven op de toren genieten van het uitzicht. In 1987 werd de watertoren aan de Zonneheuvelweg buiten gebruik gesteld.
De Oosterbeeksche Courant meldde op 21-5-1938 de bouw van een watertoren (voor het waterbedrijf van de dhr. Sanders) in de Bilderbergsche bossen. En een advertentie prijst deze toren op de Zonneheuvel aan: 'Bezoek de uitzichttoren, Zonneheuvelweg 1. Prachtige vergezichten. 80 meter boven AP. Gemakkelijke trappen. Entree 10 cent.
"Buurt koopt watertoren - De watertoren aan de Zonneheuvelweg in Oosterbeek komt voor 10.000 euro in handen van buurtbewoners. Die hebben zich verenigd in een stichting. De officiële overdracht is op 21 maart. Wethouder Erik Heinrich van Renkum legt uit dat het al langer beleid is om gebouwen van de hand te doen die verder niet echt van nut zijn voor de gemeente". Bron De Gelderlander 09-03-11
Op 21 maart 2011 vond de overdracht plaats van de watertoren aan de Zonneheuvelweg in Oosterbeek. De gemeente Renkum verkocht de watertoren voor € 10.000,- aan de Stichting Watertoren Zonneheuvel Renkum, waarin bewoners van de Zonneheuvelweg zich hebben verenigd, om dit monument en de vleermuizen veilig te stellen. De watertoren is niet voor publiek toegankelijk.
Heemkunde Renkum
Wikipedia
In 1908 - 1909 bouwt Mathijs Sanders een watertoren aan de Molenweg te Oosterbeek. Sanders was eigenaar van de steenfabriek in de Rosandepolder en bedacht dat een eigen waterleidingbedrijf ook wel handig zou zijn. Uiteindelijk werd vrijwel geheel Oosterbeek aangesloten op het leidingnet. Om voldoende waterdruk te creëren werd deze watertoren gebouwd. Naar een ontwerp van Roelof Kuipers uit Den Haag. De watertoren gaat in 1944, verloren.
1957: Onder de 25 agendapunten treffen we o.m. aan een voorstel om over te gaan tot het slopen van de fundering van de verwoeste watertoren te Oosterbeek. Met deze sloping zullen de laatste resten van de oorlogsverwoesting wel verdwenen zijn. Deze watertoren was het eerste object, dat de Duitsers op 17 september 1944 onder vuur namen.
Watertorens
luchtfoto en andere foto's bij Watertorens.eu
Kaart uit 1892.
Volgens de BAG is het oorspronkelijk bouwjaar 1990 !!!!!
Deze watertoren werd in 1907 gebouwd naar een ontwerp van de architect E. Knevel. Hij kreeg deze opdracht van de "Vereniging tot Christelijke Verzorging van Krankzinnigen, idioten en Zenuwlijders", die net een nieuw Krankzinnigen gesticht in Wolfheze had laten bouwen. Het is een ranke toren van 27 meter hoog en ondanks deze respectabele hoogte, waardoor het water uiteraard sneller stroomde, heeft het slechts één waterreservoir, een ijzeren hangbodemreservoir, van 40 m³. In 1979 werd de toren als laatste in de gemeente buiten gebruik gesteld.
Bij Cor Janse; Blik Omhoog; pagina 1270, is te lezen dat de architect E.G. Mentink uit Schalkwijk er voor tekende.
Architect Knevel wordt onderschreven in een artikel over een andere watertoren:
"Deze toren in Bergen op Zoom werd in 1908 gebouwd naar ontwerp van architect E. Knevel, die in 1907 ook al een watertoren in Wolfheze had ontworpen. Ook daar had de Vereeniging tot Christelijke Verzorging van Geestes- en Zenuwzieken net een nieuw Krankzinnigengesticht laten bouwen".
In 1909 werd een tweede reservoir geplaatst, waarmee de opslagcapaciteit op 80 m3 kwam.
De schrijver dezes heeft van 1967 tot 1979 mogen genieten van het heerlijke vrijwel kalkvrije water van deze toren. Er werd bij het pomphuisje nog extra kalk aan het water toegevoegd.
De toren wordt bewoond. Of werd bewoond; de BAG laat weten dat 0274100000012591 een pand in gebruik is. Bij woningen stond er in de BAG dan ook Gebruiksdoel: woonfunctie. Er wordt in 2021 niet meer gewoond
De toren is een rijksmonument.
"Op basis van historische kaarten (o.a. www.topotijdreis.nl en door ProRail aangeleverde luchtfoto’s en kaarten) blijkt dat de spoorlijn Utrecht-Arnhem al sinds 1850 aanwezig is. Vanaf 1900 staat station Wolfheze op de kaarten, tot die tijd was er geen bebouwing aanwezig. Rond 1925 zijn de eerste woningen en een watertoren aan de zuidzijde van het spoor gerealiseerd. Vanaf 1950 is de bebouwing aan de zuidzijde uitgebreid en vond ook de eerste bebouwing ten noorden van het spoor plaats". Uit een raadsvoorstel voor een spoortunnel in 2022. In blauw geef ik mogelijke fouten of verschillen aan.
In de Weer blogspot
info Wikipedia
Monumenten in Nederland
Voor 2002 Nuon water, daarna Vitens.
Is dat toeval? Idem als je naar Vitens zoekt.
Nog eens proberen met waterpompstation: leeg.
Nog eens proberen met pompstation: leeg vwb. water.
De web kaart hiernaast lijkt een overzicht te geven. Helaas, het pompstation van Wageningen, vrijwle naast de Parenco, staat er niet op. Industriële waterpomstations, staan er niet op.
Heb zelf enkele nummers ingegeven om deze hieronder te behandelen.
Bij Vitens is een overzicht te vinden, lijkt me niet compleet.
6,2 miljoen m3/j in 2020
De oriënteertafel lag een eindje van de weg af tussen de Julianatoren en Nieuw-Veldzicht Amersfoortseweg 37 in Apeldoorn.
3,0 miljoen m3/j in 2020
4,4 miljoen m3/j in 2020
3,9 miljoen m3/j in 2020
In Ede komt er iets kraanwater uit de bron in het Edese Bos, een waterwinningsgebied aan de rand van het Nationaal Park De Hoge Veluwe. Een gebied ten noord-oosten van Ede.
In het Edese Bos wordt door Vitens grondwater opgepompt voor de drinkwaterproductie. Dit grondwater is van dusdanig goede kwaliteit dat zuivering van het grondwater tot op heden niet nodig is. Het opgepompte grondwater wordt direct, zonder zuiveringsstappen of opslag, via het distributienet als drinkwater naar de afnemers getransporteerd. Het is vrij uniek in Nederland dat grondwater zonder zuiveringsstap als drinkwater wordt gebruikt.
Over Wagenings- en Arnhems-water in Ede wordt niet gerept. Dat in Ede geen grondwater bij de voormalige Enka fabriek kan worden opgepomt, wordt niet gerept.
Er is een waterbuis van 14 km aangelegd tussen La Cabine en Ede.
"Onderzocht is of de drinkwaterwinning in het Edese Bos uitgebreid kon worden om de winning in Arnhem (La Cabine) en daarmee de verdroging van de Renkumse en Heelsumse beken te kunnen verminderen. Een bijkomend voordeel voor Ede is dat mogelijke wateroverlast in het stedelijke gebied van Ede verminderd zou kunnen worden. Uit deze studie is echter gebleken dat het effect van deze capaciteitsverplaatsing op de beken van deze variant nihil is. Er wordt in dit kader geen vervolg gegeven aan dit onderzoek uit 2012"
Bij de BAG gaat men uit van 1985 voor het oudste gebouw, op de foto hieronder.
9,9 miljoen m3/j in 2020
"De heer Kolff is gevraagd om een technische beoordeeling van een plan voor de waterleiding Arnhem En daarbij de vraag waar halen we dat water vandaan. Er zijn twee plaatsen, die daarvoor in aanmerking komen, namelijk het Velperbroek tusschen Arnhem en het Malburgsche veer, en de heide benoorden de Rijn-spoorweg bij Wolfheze en op 6 kilometer afstand van Arnhem. Van het Wolfhezer heidewater, het welk niet anders kan zijn dan niet verontreinigd regenwater, ten overvloede gefiltreerd door zware zand- en kiezellagen — zonder enig bijmengsel — wordt zelfs door de voorstanders van het Broekwater erkend, dat het onberispelijk zuiver is, hetgeen trouwens door de chemische analyse afdoende wordt bewezen. Niemand veronderstelt, dat in de bron het water in die onbewoonde streek zal vervuild worden. Van het Broekwater wordt door de voorstanders aangenomen, dat het van voldoende hoedanigheid is, dat het zich op den. duur verbetert, en dat het niet slecht zal worden door uitbreiding der bebouwing in het Broek. Intusschen blijkt uit de stukken, dat het Broekwater stellig niet zoo zuiver is als het heidewater, dat er relatief schadelijke bestanddeelen in het Broekwater voorkomen. Volgens Kolff is een kans op verontreiniging niet toelaatbaar. Vandaar de voorkeur voor het Wolfhezer water. Het water wordt getrokken uit een dal, aan de voet van hoogten, die nog uren ver oploopen, zodat al het op die hoogten vallende water zich daar moet verzamelen. Bij onderzoek blijkt dan ook, dat de bron, zoolang den oudsten menschen heugt, reeds aldaar heeft bestaan, ter onveranderlijke hoogte, zoowel in drooge als in natte zomers".
Meer lezen: lees de Arnhemsche courant van 18-09-1882
De oprijlaan lijkt naar een grote villa te leiden, maar achter het toegangshek ligt het pompstation La Cabine voor drinkwater. In het beekdal ligt het waterpompstation van het Vitens. Vitens pompt het drinkwater voor deze regio op uit diepere lagen van het Papendal, een laagte die geografisch verbonden is met het Heelsumsebeekdal. Het gevolg is dat de Heelsumsebeek, die eigenlijk het water van afvoert naar de Rijn zou moeten afvoeren, tot een heel klein stroompje is teruggebracht.
De grondwateronttrekking van Vitens in La Cabine veroorzaakt vermindering van de kwel, die de beken van water voorziet. Dit leidt tot het droogvallen van de Renkumse beken.
In 2016 plaatst Vitens een nieuw pompgebouw, goed voor jaarlijks 9 miljoen kubieke meter water. Dit nieuwe gebouw vervangt een oudere pomp uit de jaren 1950. Met de Nuon wordt een grotere waterleiding gelegd - verplaatst, tussen La Cabine en Ede.
Het La Cabine water gaat in 2016 naar Arnhem-Noord, Duiven, Westervoort en Ede.
Route You
foto's van Petra Appelhof
2,0 miljoen m3/j in 2020
1926 - heden
"Tenslotte werd in 1906 aan R. A. J. van Delden te 's-Gravenhage concessie verleend tot de aanleg van een waterleiding. Deze heer bleek echter zijn verplichtingen niet. na te kunnen komen, zodat in 1908 opnieuw concessies werden verleend, nu aan M. Sanders. Deze bouwde op zijn terrein ten zuiden van de Benedendorpsweg, ongeveer tegenover het Stenen Kruis. aan de voet van het talud een pompstation en bij de Beukenlaan een watertoren (in 1944 verwoest). Reeds het volgende jaar werd de waterleiding in gebruik genomen, waarmede toen ook de dorpspompen (-putten) verdwenen. Eén dezer stond bij het gemeentehuis aan de Utr.weg en een ander voor de Weverstraat. Uiteraard is in de loop der jaren door uitbreiding het buizennet sterk uitgebreid, doch sinds 1909 heeft Oosterbeek zijn eigen drinkwatervoorziening. Demoed pagina 340.
Arnhemsche courant 24-07-1926
"Op het pompstation van het' waterbedrjjf te Oosterbeek is de nieuwe pompinstallatie begin maart jl. in bedrijf gekomen. Bij de warme dagen in de maand mei heeft deze installatie op maximum capaciteit moeten draaien. Het was toen pas mogelijk de totale capaciteit van de bronnen vast te stellen. Bij de oude installatie was niet bekend of de capaciteit bepaald werd door de oude pompinstallatie of door de bronnen. Bij de nieuwe installatie bleek het mogelijk maximaal plm. 200 m3 per uur weg te pompen uit de bestaande bron. Om deze capaciteit te kunnen benut en, hetgeen bij warme dagen noodzakelijk is, is gewenst 2 nieuwe bronnen te laten maken ter vervanging van de oude bronnen. Fen van deze bronnen is reeds 52 jaar oud, terwijl de andere bron reeds 40 jaar in gebruik is". Uit de Arnhemsche courant van 15-07-1960
Het gemeentebestuur gaf na de oorlog een vergunning voor een vuilnisstortplaats
in de Rosandepolder bij de Laak en Swammerdam. Alle huisvuil en industriële afval werd hier gedumpt. Van de term bodemverontreiniging had nog niemand gehoord. Op een paar honderd meter van het pompstation van het Oosterbeekse waterleidingbedrijf.
Vitens: naam kraanwater: De 9 Bronnen
Aan de Benedendorpseweg ligt drinkwaterwinning Oosterbeek. Jaarlijks onttrekt Vitens hier 2 miljoen m³ drinkwater. Hiermee voorziet zij de inwoners in Oosterbeek, Doorwerth en Renkum van vers, betrouwbaar en lekker drinkwater.
Zeg maar aan de N225 tussen Renkum en Wageningen.
3,3 miljoen m3/j in 2020
BAG bouwjaar 1970.
Rond 1930 al bekend als J. C. Bloemers, Pompstation Wageningen, post Renkum.
water voor Ede.
Heveadorp had geen watertoren maar een pompstation. De bewoners van Heveadorp hadden waarschijnlijk als eersten in de gemeente Renkum stroom en stromend water in de woningen
Hier is de rond 1983 gesloopte trafo nog te zien, ter hoogte van de Dunolaan 4A. Kn dit de locatie van de electrische centrale zijn?
watervoerend pakket
Op het landgoed Mariëndaal dat door aanzienlijke hoogteverschillen in het terrein wordt gekenmerkt, heeft water steeds een voorname rol gespeeld. Aan de niervormige vijverkom, gelegen aan de oostzijde van de oprijlaan die aansluit op de Utrechtseweg, heeft tot in de 19de eeuw een papiermolen gestaan. Later is daar een pompinstallatie op aangesloten die het water naar een reservoir op de heuvel bracht van waaruit de lager gelegen fonteinen werden bediend. Na het in onbruik geraken van de molens werden op deze plaatsen vanuit een romantische gedachte met veldkeien een kleine waterval na gebouwd.
Naar een tekst uit: Monumenten NL en Rijksmonumenten.
In Ede was er een Enkafabriek. In 1928 begon de kunstzijdefabriek Enka in Ede. Er werd veel grondwater (4 miljoen m3/jaar) onttrokken uit het diepe watervoerende pakket (ca 100 m-mv) waardoor de grondwaterstand in Ede werd beïnvloed. Het bedrijf dumpte grote hoeveelheden chemicaliën in de bodem. De grondwater vervuiling van de voormalige fabriek geeft overlast. Na 2000 is de grondwateronttrekking van de Enka fors gereduceerd van ruim 3
miljoen m3 per jaar naar 0,5 m3 per jaar. In 2003 is de onttrekking helemaal gestopt.
Het gevolg is dat er vrijwel geen drinkwater meer wordt opgepomt in Ede, ten zuid- zuid westen van de voormalige Enka fabriek.
Mooi Wageningen over Enka
Enka pluim
5,9 miljoen m3/j
Zutphensestraatweg 53, 6955 AE Ellecom: aanleggen van een nieuw kabel en leidingtracé t.b.v. een nieuwe winput van drinkwaterpompstation PB Ellecom in2016.
Parenco staat in Nederland op nummer twee wat betreft industriële wateronttrekkingen met
gemiddeld 5.25 miljoen kuub water per jaar sinds 2016 (bron Een Vandaag, Provincie Gelderland)
Flip Witte noemt in 2023: 5,7 miljoen kuub water.
Parenco geeft zelf aan dat men in 2016 iets meer dan 10 miljoen m3 aan bronwater gebruikte. Bron NuBijParenco. De info van deze site is in augustus 2022 aangepast.
link
Flip Witte
Helaas worden niet alle pompstations genoemd. Niet te vinden: Wageningen, Renkum, Ede
Vitens: waar komt u water vandaan, soms wordt er een pompstation genoemd, soms niet.
Delpher
BAG
Sprengen Beken
Verborgen pracht, verborgen kracht
Verdroging op de Veluwe, Henk Weltje
