Een eiland in de Rijn.

home
Hans Braakhuis

laatste update: dec 2023
Het Kasteel doorwerth wordt voor het eerst beschreven in 1260 en wordt dan omschreven als een versterking op een eiland in de Rijn. Een eiland in de Rijn. Ja. Rond het jaar 1260 was de Rijn nog gewoon een rivier die zelf zijn weg zocht. Kwam het water hoger dan een meter, dan kwam er vanzelf weer een andere geul. Meanderen wordt dat ook wel eens genoemd. In de Bijland (bij Tolkamer en Lobith) zijn nog steeds 5 voormalige riivierarmen te zien.
Een eiland in de Rijn
Hierboven een schermprint van Argis gemaakt in maart 2020. Te zien zijn 2 van de 3 rivierarmen. De meest noordelijk rivierarm ligt net onder de stuwwal. Op de Fonteinallee, komende vanaf de Boersberg, zie je, ook bij droog weer, een restant van de oude rivierarm, daar waar er altijd paarden staan, aan de rechterkant van de weg. Als je vanuit Kasteel Doorwerth naar het oosten gaat, over de dijk, dan is er vlak voor de aansluiting met de Fonteinallee, nog een stuk van de oude rievierarm te zien. Kijk naar het oosten en je ziet duidelijk een verdieping in het landschap. Die verdieping is wel kunstmatig aangebracht, zo rond 2010, doch is wel bedoeld om de beddeing van de voormalige rivierarm weer te geven. Als je vanaf de Fonteinallee naar de oude steenfabriek gaar, tegenwoordig Hooyer en Pauwen, dan zijn links en rechts ook twee plassen te zien. Gemakkelijk in de winter, en moeilijk, vanweg het riet en droogte, in de zomer.
Geen idee of dit ook een oude rivierarm is. De naastgelegen steenfabriek haalde de klei uit de directe omgeving. In de loop der eeuwen kan dit landschap meerdere keren op de kop gegaan zijn. Is dat wat je nu ziet ontstaan in 1910 of door het stromen van de Nederrijn.
Oud Driel

DRIEL – Sinds de prehistorie is het landschap van de Betuwe en de omgeving van het dorp Driel steeds weer veranderd. Diverse factoren zorgden voor deze verandering zoals het klimaat, het weer en natuurlijk de mens. bron 
De kaart is naar de situatie van 2000 jaar geleden. Doorwerth is nog net boven links op de kaart te zien. Het zal er niet veel anders uitgezien hebben. 
Doorwerth, een versterking in de Rijn
De drie omringende foto's zijn gemaakt in 2019 vanaf de brug van de A50, ten westen van Kasteel Doorwerth. Er was een matig hoge waterstand. Niet echt hoog, De Nederrijn liep hier slechts tot de winterdijk. Door de veelvuldige regen waren meer gaten gevuld met water. Je kon je weer een beetje voorstellen dat het Kasteel Doorwerth op een eiland in de Rijn stond. Doorwerth Rijn
Hoop nog een keer een foto te maken dat het water iets hoger staat. In Nederland waren er meerdere uiterwaarden wel ondergelopen. Dat is tegenwoordig een keuze van Rijkswaterschap en de andere waterschappen. Bij Doorwerth werden de uiterwaarden niet gebruikt als waterberging. Doorwerth Rijn
Doorwerth Rijn Gracht
De foto hierboven is gemaakt in december 2017. Gemaakt vanaf het begin van de oprijlaan naar Kasteel Doorwerth, net na de afslag vanaf de Fonteinallee. Ongeveer op de plek waar vroeger de voorpoort van Kasteel Doorwerth stond. De opname is vroeg in de ochtend gemaakt, bij zonsopgang en de contouren van het Kasteel zijn te zien. Wat je ziet is een gedeelte van de buitengracht van het Kasteel. Bij de voormalige voorpoort kon de gracht afwateren naar de bovenste rivierarm. Dat is ook nu nog te zien. Er is een water doorvoer richting de plas waar de paarden altijd staan, aan de Fonteinallee.
In 1260 staat er bij Doorwerth een houten donjon, toren, versterking, op een motte, een eilandje in de Rijn. Er zijn waarschijnlijk geen tekeningen of achilderijen van. De plaat hiernaast is geleend bij dutchcastels. Dergelijke torens waren toen algemeen. Een zelfde stond bij de Hunneschans naast de Duno en in Nijmegen bij de Waal.
In 1260 wordt de donjon platgebrand en 20 jaar later bouwd de zoon van de eigenaar van kasteel Doorwerth een stenen toren.
Doorwerth Rijn Motte
Het origineel van de prent hiernaast is in het bezit van het Gelders Archief: 1592
Bronvermelding: Gelders Archief: [1592] - [15], [Collectie W.F. van Reine], CC-BY-4.0 licentie. In de bewerking is aan de linkerkant de toren te zien die gebouwd is vanaf 1280. De ramen zijn eerst na 1402 gemaakt. Lees meer in het boekje: van M.J.F. Knuijt, Doorwerth. Kasteel en omgeving uit 2008. ISBN: 978-90-810519-3-4.

De toenmalige eigenaren zullen vast kribben hebben gelegd in de Nederrijn, om deze meer op zijn plaats te houden. Tenslotte werd er tol geheven op de Nederrijn en een vaste plek is dan wel zo handig.

Ook de zuidelijke oever(rond de Korevaar) was eigendom van het Heerlijkheid Doorwerth. Door de Duitse bezetter is in de WWII de zuidelijke oever aan de toenmalige gemeente Heteren gegeven.
Kasteel Doorwerth