De omgeving van Kasteel Doorwerth

home
Hans Braakhuis

laatste update: dec 2023
Doorwerth Kasteel Doorwerth vroeg in de ochtend
Het kerkje op de heuvel in Heelsum.


En de bebouwing er om heen. Prenten, schilderijen, foto's en ansichtkaarten van het kerkje op de heuvel.


De kerkheuvel, de directe omgeving van het kerkje op de heuvel


De relatie tussen het Kasteel Doorwerth en de kerken in Wolfheze, Heelsum.
HansBraakhuis_2063
Wandelen naar de IJskelder.
15-20 minuten vanaf het kasteel.
IJskelder kasteel Doorwerth
De Kapelleboom in Doorwerth.
de Kapelleboom in Doorwerth
foto van de achterkant, het gazon is tussen de boom en de twee flats aan de Kapelleboom.
Het verdwenen Jagershuis voormalige Jagershuis Italiaanseweg
naar een ansichtkaart uit 1907
Het kerkpad van Doorwerth naar de kerk in Wolfheze, c.q. veerweg van het verdwenen voetveer aan de Neder-Rijn, langs het Kasteel naar de verdwenen kapel in Doorwerth en de verdwenen Kerk in het verdwenen Laag Wolfheze. De kerk in Wolfheze stond er al rond het jaar 1000. Het kerkpad zou dus net zo oud kunnen zijn, net als bij Oosterbeek - Driel.
Kerkpad Doorwerth

Het veerhuis wordt kapot geschoten rond 1 oktober 1944, evenal het Kasteel, de Zalmen, het Jagershuis en vrijwel het gehele dorp Doorwerth aan de Fonteinallee.

De resten van het veerhuis verdwenen toen op die plek de werkhaven voor de Drielse stuw werd aangelegd. Van de verbrande bomen zijn vanaf de Drielse Rijndijk, evenals het pad, nog wel te zien.
veerhuis bij kasteel Doorwerth
het veerhuis aan de Drielse kant

Meer over het veerhuis bij het kerkpad Driel Wolfheze.
De kerkweg van het Kasteel naar het Kerkje op de Heuvel in Heelsum.

KerkwegHeelsumtot1972

Deze kerkweg was rond 1850 goed te doen met een koets, daarvoor was er een kerkpad met een andere route. Na 1880 had het Kasteel zelf geen bewoners meer. Na 1950 zijn de meeste gedeelten van de weg verhard. De N225 heeft de kruising met 5 wegen veranderd. De Koninginnelaan liep toen nog door tot in Doorwerth.
kerkpad voormalige Koninginnelaan Heelsum
Met de koets: Van het kasteel over de Fontein Allee, langs boerderij de Boersberg, en dan via de (voormalige) Koninginnelaan naar Heelsum. Op de foto een stukje van de voormalige Koninginnelaan, een niet meer te gebruiken allee met beukenbomen. Bij het kerkje is de route over de voormalige Koninginnelaan ook nog te zien. De weg om het zuiden van de kerk, ging vroeger ook rechtdoor. Dat is aan de beuken ook nog te zien. Aan de andere kant van de autoweg ligt nu de Doorwerthsestraat en in het verlengde daarvan ligt nu de W.A. Scholtenlaan. Voor de aanleg van de A50 en N225 in 1972, was er een 5 assige kruising met toen de Koninginnelaan, de Doorwerthsestraat, de Schaapsdrift en de Boersberg. De W.A. Scholtenlaan heette tot 1972 ook nog Koninginnelaan.
Fonteinallee
Het noorden is links. Te zien is de kruizing Fonteinallee met de Holleweg. 756 = De Zalmen, 758 = boerderij met 2 schuren en een hooiberg. 754 is de voorraadschuur na de WWII noodwoning.
Restaurant Koetshuis Bilderberg,
klik op de link voor meer info

 vroeger Beau Lieu. Geopend in mei 1964.

Andere namen:
Beaulieu
Bilderberg restaurant Kasteel Doorwerth
doorwerth restaurant
Kasteelcafé de Zalmen
klik op de link voor meer info

vroeger logement en herberg de Zalmen, of de 2 Zalmen, maar dan wel op een andere locatie.

DSC_1564EE
In 2016 bestond de Imkersvereniging De Korenbloem 100 jaar. De schuur staat naast het Kasteel, te bereiken vanaf de grote parkeerplaats tussen kasteel en stuwwal. In het voorjaar gaan veel kasten naar de Betuwe om daar de fruitbomen te bestuiven. Meerdere keren per jaar geven de Imkers een rondleiding. Meer informatie op www.bijdekorenbloem.nl Korenbloem
Eind april, begin mei 2005 is de slotgracht van het kasteel en het kanaal er naar toe, uitgediept en bommen en granaat vrij gemaakt. Dit omdat men graag wil dat er weer water komt te staan en dat de slotgracht niet meer droogvalt. In de tweede wereldoorlog is hier  wel heel veel naar beneden gekomen. Sommige van die bommen en granaten zijn destijds ontploft en vormen dus anno 2005 geen risico meer, maar er zaten ook heel wat blindgangers tussen die nog wel gevaarlijk kunnen zijn. Ook in 1960 is de omgeving en slotgracht op bommen en granaten nagekeken.

Het "kanaal naar de slotgracht" komt uit de mond van projectleider Ine Sanders van het project Doorwerth Forte, destijds ook bezig met de nieuwe inrichting van het Kasteel. Het kanaal gaat vanaf een slufter langs de "paardenwei" aan de Fonteinallee en dan langs de dijk naar het kasteel. Ook is er een slootje, dat vanaf de Fonteinallee, in het weiland langs de Fonteinallee richting het bijenhuis loopt en daar met een bocht naar het kasteel gaat. De toevoer naar de gracht is op het hoekje tussen parkeerplaats 2 en 3, naast de schuur. Deze sloot staat al sinds al jaren vol met bomen en struikgewas. Er is vrijwel geen water aanvoer vanaf de sloten, beken onder aan de stuwwal, Duno.
Kasteel Doorwerth
De Duno bij Doorwerth en Heveadorp.
klik op de link voor meer info
De Duno Doorwerth Heveadorp
Robinia pseudoacacia De "scheve" acacia van Doorwerth klik op de link voor meer info robinia (acacia) Doorwerth
opname uit 2015, tegenwoordig is de boom 1/3 teruggesnoeid.
foto's uit de omgeving van het Kasteel Karel Noy

Jan Visser
Doorwerth lijm- steenfabriek

In de uiterwaarden bij het kasteeel stond een steenfabriek. Een recessie in de bouw (WOI) maakt dat er paarden tot lijm verwerkt worden. Ook dat gaat niet echt goed en komt de fabriek te koop of te huur.

Tegenwoordig Groene Waarden.
Doorwerth
Uitsnede van een kaart van Van Geelkercken uit 1670 (GA 670)

het noorden is aan de benedenkant
De Galerie de la Trémouïlle.

Bijnaam van de vluchtroute die Charlotte Amélie de la Trémouïlle nam op weg van kasteel Doorwerth naar de Bisschopshof in Utrecht. Vanaf het kasteel over de Fonteinallee naar het westen. Bij de afslag, links over de Boersberg, de Fonteinallee vervolgen. Na zo'n, 100 meter is er een pad aan de rechterkant, schuin omhoog, over de Heelsumse Enk, en dan naar het Kerkje op de Heuvel. Vandaar over de Kerkweg naar Renkum. De Kerkweg liep vroeger meer rechtdoor naar de Utrechtseweg richting Renkum. Bedenk wel dat je tegenwoordig niet meer over de Heelsumse Enk kunt wandelen. Er is een A50 autoweg.
Zie de: "Caarte daarin die Limitten van de heerlijckheit Dorenwerdt met een rootfarbde lijnie omtagen sijn april 1712".

Ook de kaart uit 1643 van De Hoge Heerlijkheid Doorwerth van N. van Geelkercken en J. Ruysch geven eenzelfde beeld.

Hertogin Charlotte Amélie de la Trémouïlle, geboren Thouars, gravin-douairière Van Aldenburg, vrouwe van  Doorwerth. Prinses van Talmont en Tarente. Charlotte Amélie huwt (28 jaar oud) op 29 mei 1680 met graaf Anton von Aldenburg (1633-1680), een weduwnaar met vijf dochters uit een eerder huwelijk. Na het huwelijk vestigde het paar zich op slot Varel bij Oldenburg. Als huwelijksgift kreeg Charlotte Amélie kasteel Doorwerth. Al in het huwelijksjaar overlijdt Van Aldenburg. In 1684 besloot Charlotte Amélie met haar zoon in Doorwerth te gaan wonen. Tijdens deSpaanse Successieoorlog (1702-1714), bedreigden Franse troepen Gelderland, en daarmee ook Doorwerth. Daarom verhuisde Charlotte Amélie naar Utrecht: in 1706 kocht ze het voormalige Bisschopshof in Utrecht. Twintig jaar later zou ze ook nog huis Groenestein bij Utrecht aankopen, bestemd als buitenhuis.
Doorwerth Tremouille

Een andere naam is de Gallerie de la Trémouïlle. De Fonteinallee heette vroeger Gallerie. 
Het verdwenen dorp Doorwerth. De restanten zijn geruimd na de WWII.

Over dat andere Doorwerth is ook meer te lezen.

Lees het boek van Cees Gerritsen: De Fonteinallee herleeft. Kontrast Oosterbeek 2007.

Er stonden meerdere boerderijen, en woningen voor neringdoenden van het kasteel op de Fonteinallee, zo van het kasteel tot de Boersberg.

De boerderij aan de Fonteinallee 24 is bij boerderijen beschreven.

Over het café de Zalmen op de Fonteinallee is ook meer te vinden.
Fonteinallee Doorwerth
De boerderij van Evert van den Born stond er na de oorlog nog. Rechts het bijbehorende bakhuis. Gesloopt rond 1955. Zie ook pagina 56 van het boek van Cees Gerritsen. Er woonden in 1943 twee families vd Born aan de Fonteinallee.
herfstmarkt 2016 Kasteel Doorwerth herfstmarkt 2016 Kasteel Doorwerth
Een eiland in de Rijn

Het kasteel wordt in 1260 beschreven als een toren op een eiland in de Rijn. Een eiland in de Rijn? Ja er waren toen 3 Rijnen bij Doorwerth. In de Liemers, Lobith, waren er wel vijf en die zijn nu nog te zien in de Bijland.


Eiland in de Rijn

Op de foto zijn twee oude Rijn-stromen nog te zien. De derde wordt tegenwoordig gebruikt door de Neder-Rijn. Geheel links op de foto de oude Rijnarm onder de Fonteinallee. Rechts de middelste Rijn, niet op de foto de huidige Neder-Rijn. Deze opname is vanaf de brug van de A50.
Oude Rijn arm Fonteinallee
Waar is dit te zien: Als je vanaf de Fonteinallee de dijk naar het kasteel opgaat, is er na 60 meter een splitsing. Rechts naar Frank Pauwel in de oude steenfabriek en links naar het kasteel. Kijk daar naar het westen, cq. de A50. Als in de zomer het riet hoog staat is de linker Rijn-arm niet altijd goed te zien.

Meer info: Een eiland in de Rijn
Voormalige boeerderij, waardhuis

Kasteel Doorwerth

Op de terp achter het Kasteel, richting de Nederrijn heeft tot oktober 1944 een boerderij gestaan. Niet terug gebouwd na de oorlog. In 1855 woonde daar de heer H. de Graaff, landbouwer en pachter van de baron.


Doorwerth
Bij hoogwater is deze terp het hoogste punt in de directe omgeving. Niet gebruiken want dan sta je op een eilandje. Gebruik bij echt hoog water de stuwwal.
kaart uit 1832 met het waardhuis
kasteel met het Waardhuis in 1832

terp

print screen van de AHN viewer.
Kasteel Doorwerth is een ruime periode gebruikt als Jachtkasteel. Dat is goed te zien op de foto hiernaast.
Als de heer des huizes zijn vrienden uitnodigd om te gaan jagen, dan kwamen die vrienden met paarden, drijvers en honden. Meerdere paarden kun je vrijwel overal kwijt. Maar die meutes van jachthonden, waar laat je die?
Op de foto zijn nu 5 hondenhokken zichtbaar. Enkele hokken zijn nu aan de voorzijde dichtgemetseld. Wil je weten hoeveel hokken er nu precies waren, bekijk de achterkant en tel de ventilatiegleuven.
Doorwerth Kasteel
Hoog water bij het Kasteel. Dat kan voor komen. De stuw bij Driel helpt niet tegen hoog water, doch houdt het water hoog in droge periodes, zodat de scheepvaart doorgang kan houden. Er zijn meerdere hoogwater periodes bekend. Het hoogst stond het in 1926 als het water ongeveer 1 meter hoog op de binnenplaats van het kasteel staat.

Cascade hoogwater foto's uit 1926.


Kasteel Doorwerth
Kijk zelf hoe hoog het water heeft gestaan, de foto is gemaakt op het terras van het kasteelcafé de Zalmen en het Bilderberg restaurant kasteel Doorwerth. Het Legermuseum was van 1913 tot 1944 op Doorwerth gehuisvest.

Hoogwater bij Doorwerth, foto Brenninkmeijer

Op deze foto staat de fotograaf, de restaurateur Brenninkmeijer van Beau Lieu op de Fonteinallee, ter hoogte van het Jagershuis en kijkt naar de oostelijke dijk van het kasteel, met daarachter het kasteel zelf. Het water staat tot aan de rand van de buitendijk om het kasteel in 1960.
Doorwerth%20Kasteel%20Scan_20191007 Cornelis Kuyper Doorwerth

Doorwerth
De voorpoort van Kasteel Doorwerth

De voorpoort wordt later ook wel Jachthuis genoemd.

Poortgebouw Doorwerth
Tekening uit 1731


poortgebouw Doorwerth
Uitsnede van een prent van Jan Hendrik Martin Martens uit 1825 Centraal Museum.

poortgebouw Doorwerth
deze prent lijkt vrijwel niet op de voorpoort die op andere prenten te zien is. De prent is echter gevonden als Doorwerth-Gezicht-op-het-Jagershuis-te-Doorwerth 1825-1875 bij de RKD. Bij resolver KB een vrijwel gelijke prent met de toevoeging dat dit Jagershuis aan de noordzijde van Oosterbeek, in 1845, te vinden was.
Jagerhuis Doorwerth
Een tekening het voorpoort van Hendrik Hoogers uit 1801.

In het boek: Oosterbeek, Doorwerth, Heelsum en Renkum in de negentiende eeuw van H. Romers is een zelfde prent weergegeven. Volgens Romers zou de poort uit 1638 zijn.

Poortgebouw Doorwerth

Jagthuis
't Jagthuis van den Dorenwaart, periode 1789-1801, van Hendrik Hoogers.

Een schilderij van Marie Bilders van der Bosse:

poortgebouw Kasteel Doorwerth
Herberg de Zalmen links en de voorpoort van het kasteel rechts.

In 2019 heeft de firma Hooyer sleuven gegraven voor de aanleg van een glasvezel kabel. Daarbij werden meerdere grotere stenen, groter dan het huidige bak- of straatsteenformaat zichtbaar. In de sleuf zelf heb ik vermoedelijk geen fundament van een voorpoort - poortgebouw gezien. Maar waar komen dan die stenen vandaan? Goed zichtbaar aan de oppervlakte en duidelijk groter dan een actuele baksteen.

Doorwerth-poortgebouw-2019-DSCN2763
Foto gemaakt op de dijk naar het Kasteel, vlak bij de Fonteinallee, hier kijk je richting het westen bij de ingang naar de wei.

Doorwerth Kasteel
opname 3 maart 2020. Is dit een stuk fundament van de verdwenen voorpoort?

Kasteel Doorwerth
Opname vanaf de Fonteinallee op 3 maart 2020. Het stuk steen is zichtbaar net onder de graafmachine.
Doorwerth
De voorpoort is goed zichtbaar op een kaart rond 1700, Ook goed te zien: de Holleweg gaat achter de Zalmen langs.

Een tuin rond 1784

Rechts is een plattegrond of ontwerp afgebeeld van de parkaanleg in de directe omgeving van het kasteel. De tekening wordt afwisselend toegeschreven aan Johan Philip Posth en Johann Georg Michael (die in 1783-84 op Doorwerth werkzaam was).

Of dit park ooit is gemaakt? Maar de vijver aan de oostzijde van het kasteel is wel te zien. Bij hoog water gaat er water (kwel) in staan.

Doorwerth
Met de AHN viewer is de vijver in 2022 nog steeds te zien.
Doorwerth
vijver en grachten ingekleurd.

Doorwerth
Ga hier staan en je ziet de contouren van de nooit gerealiseerde vijver.
Doorwerth Kasteel
Bron: Gelders Archief, auteur onbekend. De herberg de Zalmen in de voorgrond; rond 1875. Rechts het voormalige poorthuis van het kasteel.
Kasteel Doorwerth
Kasteel Doorwerth. Opname voorjaar 2014.
Doorwerth

De toren rechts op deze foto heeft het verhaal gemaakt dat er een "geheime" tunnel zou zijn van het kasteel naar deze toren. Lekker geheim als je weet waar de in en uitgang zijn.
Doorwerth

Een ansicht uit de jaren 1913 - 1920, een ingekleurde zwart-wit foto. Je kijkt van de eerste parkeerplaats naar de route waar je naar het kasteel via de hoofdpoort, loopt. Je kunt daar tegenwoordig eventueel fietsen kwijt. Rechtdoor is de kasteeltuin. Er staat een kleine toren op de plek waar nu 2 buiten-banken staan.
Voor verbeteringen, op- een aanmerkingen over deze site:

mailadres2
Probeer zoveel mogelijk foto's zelf te maken. Met reeds verdwenen gebouwen en landgoederen lukt dat niet meer. Zal in dat geval toestemming proberen te verkrijgen van de rechtmatige eigenaar. Probeer in ieder geval te werken in overeenstemming met de wet op het auteursrecht.

Heeft u informatie, verhalen en of foto's die te gebruiken zouden zijn, met naamsvermelding, laat het me weten.