Hemeldal de kostsschool
Home
bijgewerkt in dec 2024
Hemeldal, de kostschool vanaf 1826.
villa Home, Grindweg 1a Ede, vanaf 1896 (en 1891) door J. en S. Genis
Antigone, Inrichting tot verplegen van Zenuwlijderessen, Holleweg, Kneppelhoutweg, vanaf 1900 tot 1909 door S. Genis.
Hemeldal 1910 S. Genis
Klein Sonneberg vanaf 1922
Hemeldal, In den Eng 204 vanaf 1925 door B. Zwarts
Hemeldal, Holleweg A 73 vanaf 1928
Hemeldal 2, Oranjeweg vanaf 1928
Schoone Veldheuvel Utrechtseweg vanaf 1934 tot 1947 door B. Zwarts
villa Eureka Utrechtseweg vanaf 1947 tot 1965.
Het tehuis het Hemeldal, begint eigenlijk in Ede in 1891 als mej. Genis daar een krankzinnigen gesticht begint.
Het tehuis in Ede krijgt in 1900 een dependance in Oosterbeek: Antigone.
Mej. Genis verhuisd in 1909 van Antigone naar 't Hemeldal, schuin aan de overkant, van de tegenwoordige Kneppelhoutweg. De woning Hemeldal is vermoedelijk gebouwd in 1820 en wordt een kostschool in 1826. Als kostschool stopt het Hemeldal in 1908, een jaar later verhuisd mej. Genis naar het Hemeldal op het terrein van de Hemelse Berg.
In de Oosterbeeksche Courant van 6-3-1920 staat: Verhuring 'Hemeldal' aan dames van Heukelom en Sytema voor f 900,-- p.j.
In 1924 is mej Genis vertrokken van het Hemeldal en worden de dames Heukelom en Sijtema er directrice.
In 1925 wordt de directie van het Hemeldal overgenomen door mej. B. Zwarts.
In 1928 verhuisd 't Hemeldal naar Klein Sonneberg aan de Oranjeweg. Klein Sonneberg begint met mej vd. Bosch in 1922. De naam van Kein Sonneberg wordt veranderd in Hemeldal.
Een oudere broer van Barta Zwarts, Evert Zwarts komt meer in beeld.
In 1933 vestiging dependance in Hartenstein, Utrechtseweg, Hemeldal Bethesda, dit stopt in 1943 als de gemeente Renkum er een hotel begint.
In 1934 vestiging dependance de Schoone Veldheuvel.
1947 nieuwe naam: Rust- en herstellingsoord de Schoone Veldheuvel aan de Utrechtsche straatweg 133 te Oosterbeek
1947 nieuwe opgaaf de Schoone Veldheuvel wordt Eureka
1952 wijziging adressen, het herstellingsoord Eureka verhuisd naar de Utrechtse straatweg 181 te Oosterbeek en B. Zwarts gaat daar zelf ook wonen.
1965 opheffing. B. Zwarts is overleden.
Er zijn in Ede meerdere tehuizen voor dames met een psychisch probleem en vanaf 1891 werkt daar mej. Sofia Genis, oa. in villa Home, destijds aan de Grindweg 1a.
1891
In de advertenties van het latere Hemeldal, zien we steeds de vermelding dat ze al bestaan sinds 1896. Dat klopt. In 1896 is mej Sofia Genis directrice van drie opvang tehuizen in Ede:
uit 1896
Uit 1896 zou dus ook uit 1891 kunnen zijn, want dan is er al het Koninklijk besluit.
In bovenstaande advertentie wordt ook de villa Home genoemd. De Stichting Erfgoed Ede heeft daar een uitgebreid verhaal over.
Sofia Genis (12-4-1852 Amsterdam) - 13-09-1921 Arnhem) heeft een jongere zus:
Jeanette Genis (2-10-1866 Tonsel (Harderwijk) - 30-01-1900 Renkum)
In 1899 werkt mej. Jeanette Genis, bij haar zus Sofia in de villa Ruimzicht in Ede en werft er personeel:
Jeanette Genis werft vanuit Ede personeel voor een nieuw herstellingsoord in Oosterbeek:
1899
Helaas komt mej Jeanette Genis in 1900 te overlijden:
Na het overlijden van Jeanette Genis gaat zus Sofia de werkzaamheden van Jeanette in Oosterbeek overnemen.
Op 19-4-1900 is deze advertentie te vinden: "Aan de Inrichting tot verpl. van Zenuwlijderessen te Oosterbeek kan met 1 Mei geplaatst worden een net BURGERMEISJE, voor Huiswerk en Keuken. Zich in persoon aan te melden bij de Directrice S. GENIS, te Ede" Het nieuws van den dag: kleine courant 19-04-1900
In augustus 1900 wordt de vestiging in Ede overgedaan aan dr. Mensonides:
Vanaf hier wil ik me verder richten op mej. Sofia Genis.
Sophia Genis, directrice van de Inrichting voor Zenuwzwakke Dames in Ede. In april 1900, woont Sofia op Dorp 14, een adres in het Gelders Veenendaal, waar Sofia van 1900 tot 1904 gewoond heeft. De bron hiervan, heeft andere informatie dan een andere bron: het Nieuw Arnhemsch adresboek met de gemeenten Velp, Rosendaal,Oosterbeek en Westervoort uit 1901:
1901
A6 is naast het huis bewoond door Mej. Genis. Oosterbeeksche Courant 30-05-1908
"Verpleegster. Spoed. Terstond gevraagd een nette Verpleegster, die geschiktheid heeft om eene Zenuwlijderes met liefde en geduld bezig te houden enz. Franco brieven aan de Directrice S. GENIS, te Oosterbeek". Het nieuws van den dag: kleine courant 09-07-1902
Aan de Inrichting tot verpl. van Zenuwlijderessen te Oosterbeek kan met 1 Mei 1904 geplaatst worden een net BURGERMEISJE, voor Huiswerk en Keuken. Zich in persoon aan te melden bij de Directrice S. GENIS, te Ede
"Maar op 2 juni 1904 verhuist zij (Sophia Genis, directrice van de Inrichtng voor Zenuwzwakke Dames in Ede) naar de gemeente Renkum, dat zal naar Antigone in Oosterbeek (gemeente Renkum) geweest zijn, waarin Sophia ook een inrichting voor zenuwzwakke dames exploiteerde, die tot 1900 onder leiding stond van haar jongere zuster Jeanette. Toen Jeanette in dat jaar overleed deed Sophia haar Edese activiteiten over aan dr. Mensonides, en vertrok naar Oosterbeek om daar de leiding over te nemen" bron.
"Aan de Inrichting voor Zenuwlijderessen te Oosterbeek wordt gevraagd eene beschaafde Verpleegster. Zij die bekend zijn met deze verpleging genieten de voorkeur. Br. fr. of in persoon bij de Directrice S. GENIS, aldaar". Uit Het nieuws van den dag: kleine courant 28-07-1908
1909
Sophia Genis vertrekt in 1909 van Antigone naar het al bestaande Hemeldal I in Oosterbeek.
Holleweg, Kneppelhoutweg A8, later Kneppelhoutweg A49, later Kneppelhoutweg 18
Andere namen voor hetzelfde pand: Antigone, villa Wiesenthal 1928, Huize Anthonius 1936, Hendrik-Ottohuis 1939 en tegenwoordig villa Libra. Lees hier meer over de andere namen.
BAG: Oorspronkelijk bouwjaar 1873
De villa was - tot in 1901 een pension van mej. Eigenhuis.
uit Vox Medicorum van 16-7-1902
In 1899 en later zijn er aanvragen om een gasfariek te bouwen. In 1904 besluit de gemeente om een consessie voor 35 jaar te verlenen. Dat geeft een rel: De weduwe Breman en Genis gaan naar de Raad van State. (Stukken Raad van State, deel 4, 1904)
adresboek Oosterbeek 1913
De Kneppelhoutweg A49 is nog een postbode adres. Of te wel voor de postbode die de wijk A doet, is dit het 49ste huis waar de post bezorgt kan worden. Het nadeel van deze adressering was, dat als er een woning bij kwam, dat dan meerdere woningen een hoger nummer kregen. Het postbode route systeem is gestopt in de jaren 1920-1922, verschillend per wijk, gemeente. In 1921 zien we in het adresboek als nieuwe adres.
een advertentie uit 1910, of een abonnement of de naam Hemeldal wordt nog niet gebruikt.
Sophia Genis vertrekt in 1909 van Antigone naar al bestaande 't Hemeldal.
Antigone wordt hier genoemd omdat Antigone een voorloper is geweest van "t Hemeldal.
Antigone heeft daarna meerdere andere namen gehad. Villa Wiesenthal.
1926
Het pand is verkocht in 1928.
villa Libra in 2022
Over het begin van deze kostschool is hier meer te lezen.
In juli 1908 komt er een einde aan de kostschool. Zie het bericht hieronder.
"Oosterbeek, 19 Juli. Het instituut ,,'t Hemeldal" van den heer J. N. Groes is opgeheven. Hiermede is een onderwijsinrichting verdwenen, die door haar goede resultaten langen tijd een ge vestigden naam had. Vroeger behoorde de kostschool onder leiding van den heer Roodhuizen tot de eerste in den lande, waar tal van jongelieden, die later aanzienlijke betrekkingen bekleedden, hunne opleiding ontvingen. Ook onder directie van den heer Groes droeg het onderwijs rijke vruchten, en velen herinneren zich met dankbaarheid den tijd aan „'t Hemeldal" doorgebracht. De heer Groes staat thans aan het eind van zijn 54-jarigen onderwijzersloopbaan, terwijl hij 44 jaren als hoofd eener school fungeerde waarvan 32 jaren als instituteur aan ,,'t Hemeldal". Moge hem na een welbesteed leven ten dienste der maatschappij nog vele jaren gezondheid en welverdiende rust geschonken worden, nu hij zich te Apeldoorn gaat vestigen". De Arnhemsche courant 20-07-1908
de ruime inboedel komt te koop.
En per 1 mei 1909 gaat mej. S. Genis verhuizen naar zowat de overkant van de straat.
Tot 1912 wordt de naam Hemeldal, "Inrichting tot verpleging van zenuwtijderessen" aangehouden.
Mej. Genis is in 1912 - 1913 zelf ruim 60 jaar oud. Ze stopt er mee.
In deze advertentie uit april 1913, voor het eerst geen mej. Genis meer. De doelgroep wordt verruimd, naar zenuwzwakken ook rust- en hulpbehoevenden. Typo; het gaat om S.J. Sijtema, de dochter van J.S. Sijtema geboren in Leeuwarden uit Oldeboorn Friesland.
Eind april 1913 wordt de naam opnieuw aangepast: "Sanatorium „het Hemeldal" te Oosterbeek. Inrichting voor- Zenuwzieken en Zenuwzwakken, ook voor Rust- en hulpbehoevenden"
In 1920: Voorts vermeldt de agenda van de gemeente, dan de nieuwe eigenaar van het landgoed de Hemelseberg, een voorstel tot verhuring van het sanatorium „Hemeldal" tegen ƒ900 en ƒ 225 's jaars.
1921: B. en W. stellen aan de directie van het Sanatorium het huis ..Hemeldal" opnieuw voor een jaar te verhuren voor ƒ 1200 met recht van 2 optiejaren.
In advertenties van ‘t Hemeldal verdwijnt de naam van S. Heukelom, T. Sijtema wordt als directrice genoemd.
Raadsvergadering 17 April 1924. Oosterbeeksche Courant; 19-04-1924; Voorstel verhuring sanatorium 'Hemeldal' te Oosterbeek.
Ook in 1924 wordt er nog verhuurd en in september 1925 staat er in de krant: Voorstel om de tegenwoordige huurster van het huis „Hemeldal" te Oosterbeek op haar verzoek van de huur te ontslaan en het huis opnieuw te verhuren aan Mej. B. Zwarts te Wolfheze.
Mej. Barta Zwarts, geboren 26 oktober 1893 te Kampen, overleden 12 oktober 1965. Barta vertrekt op 12 september 1925 van het Ziekenhuis te Wolfheze waar ze haar opleiding als verpleegkundige heeft gedaan. Ze gaat het Hemeldal huren op 17 september 1925
Bij de KvK zijn de volgende wijzigingen te vinden:
1925 huurder van Hemeldal (geen oudere inschrijvingen bij de KvK gevonden)
1928 B. Zwarts is dan directrice van 't sanatorium Hemeldal
1934 vestiging filiaal de Schoone Veldheuvel
1943 verplaatsing van de dependance Huize Hartenstein, Hartenstein wordt een hotel
1947 nieuwe naam: Rust- en herstellingsoord de Schoone Veldheuvel aan de Utrechtsche straatweg 133 te Oosterbeek
1947 nieuwe opgaaf de Schoone Veldheuvel wordt Eureka
1952 wijziging adressen, het herstellingsoord Eureka verhuisd naar de Utrechtse straatweg 181 te Oosterbeek en B. Zwarts gaat daar zelf ook wonen.
1965 opheffing. B. Zwarts is overleden.
Adresboek in 1930, en hetzelfde in 1940
adresboek 1961, met familielid.
Bij de Kamer van Koophandel zijn oude inschrijvingen te vinden. In een map over Hemeldal gaat het met name over E.H.J. Zwarts
Evert Hendrik Jan Zwarts, 19 december 1891 - 22 december 1958
"Evert Zwarts (Kampen, 19 december 1891 - Oosterbeek, 22 december 1958) was een handelsreiziger en eigenaar van pension 't Hemeldal te Oosterbeek. Dit pension was tijdens de bezetting het hoofdkwartier van de LO-Gelderland. Na zijn arrestatie op 25 mei 1944 was zijn bevrijding het hoofddoel van de spectaculaire Overval op het Huis van Bewaring te Arnhem". Bron: WO2 Biografieën Netwerk Oorlogsbronnen.
Bij de KvK zijn de volgende wijzigingen te vinden:
1948 eerste opgave Hemeldal aan de van Lennepweg.
1958 EHJ Zwarts overleden een erfgenaam verkoopt Hemeldal, het bedrijf wordt wel voortgezet.
Adresboek in 1930, en hetzelfde in 1940
adresboek 1942
adres gezocht in 1945. Het gaat hier om de theologiestudent H.J. (Jan) Zwarts die al in 1938 naar Kampen verhuisd zou zijn.
Over Evert H.J. Zwarts is op vele websites iets te vinden:
Oorlogsbronnen
Open Archieven
Oorlogs helden
Oorlogslevens
Jaar van Verzet
overval HvB Arnhem
juni 1909
Sophia Genis vertrekt in 1909 van Antigone naar 't Hemeldal.
de Inrichting tot verplegen van Zenuwlijderessen wordt Huize Hemeldal: Het nieuws van den dag : kleine courant 04-05-1910
1910 - 1912
Vanaf 1 Mei 1909 is de Inrichting tot verpleging van Zenuwlijderessen, directrice Mej. S. Genis, te Oosterbeek, verplaatst van Vilia Antigone, naar Huize 't Hemeldal, aan de Kneppelhoutweg. (vermoedelijk Kneppelhoutweg 18). Zeer rustig gelegen, op een van de mooiste punten. Uit de krant in 1909.
De Holle Weg is aangegeven in 1912. In 1907 werd de Holleweg hernoemd in de Kneppelhoutweg. Ook de weg naar links, de latere Hoofdlaan is aangegeven.
Andere directie in 1913
Zo rond 1915 verdwijnt de naam Inrichting tot verpleging van Zenuwlijderessen en zien we de naam sanatorium:
1924
In de week van 21 tot 28 april 1925 komt EHJ Zwarts, met gezin, in Oosterbeek wonen.
In september 1925 gaat mej B. Zwarts 't Hemeldal huren en wordt de vorige huurder ontheven.
In 1928 verhuisde het Hemeldal van de Kneppelhoutweg naar het hieronder vermelde pand aan de Oranjeweg. Zie hieronder.
advertentie in handboek uit 1934 ook in 1928 wordt mw Zwarts genoemd.
Uit het Alg Handelsblad 1939
Herman Romijn vestigt zich in 1940 in Oosterbeek. In 1941 staat in de Arnhemse Courant: "Expositie Herman Romijn. HET HEMELDAL TE OOSTERBEEK. In het huis, dat den vriendelijken naam van „het Hemeldal" bezit en dat gelegen is op het landgoed „De Hemelsche Berg", woont thans Herman Romijn. In een der ruime kamers houdt deze thans een expositie van zijn werk. Op een tentoonstelling van Artibus Sacrum vestigden wij reeds de aandacht op een schilderij met een s boom en bank en wij noemden den schilder toen dichterlijk, in deze meening zijn wij versterkt nu wij meer werk van hem kunnen beschouwen. Hoewel hier een niet onverdienstelijk zelfportret hangt schijnt ons Romijn toch meer een landschapsschilder te zijn".
Herman Romijn verkreeg de leegstaande portierswoning op het terrein van het toenmalige hotel Hartenstein aan de Utrechtseweg.
Deze kaart bij het Gelders Archief
In 1928 verhuisde het rustoord Hemeldal van de Kneppelhoutweg naar het hieronder vermelde pand aan de Oranjeweg.
Hoe is deze kaart te lezen? De kaart heeft dienstjaar 1983 en is dus gemaakt in 1982. Gezocht is op kavel E 1001 en te zien is dat het Hemeldal wel is ingetekend en dat er nog het oudere kavel nummer E 357 gebruikt wordt. Op de Veldwerkkaart van E 1001 is te lezen: Sloping op perceelnummer 357.
In het midden het Hemeldal op de splitsing Hoofdlaan - Kneppelhoutweg.
Hier een iets andere foto bij het Gelders Archief van Harry Smit
Hoog en Laag: 20-12-1962 Het terrein Hemeldal van fam. Zwarts is verkocht.
Het pand is afgebroken in april 1968 en daar zijn ook foto's van: foto 1, foto 2.
Tegenwoordig is er een prachtig bospad, langs de Gielenbeek.
zicht op de oude lokatie van het Hemeldal, naast de Gielenbeek in 2022
Bij een excursie in 2022 zijn er nog fundamenten te vinden
Sophia Genis, 12 april 1852 Amsterdam - 13 september 1921 in het St. Elisabeth’s Gesticht te Arnhem
Mej. Genis stopt in Oosterbeek:
Nu is het gerecontrueerde Renkumse bevolkings register een slecht hulpmiddel. Het bevat helaas fouten en is verre van compleet. Maar beter iets dan niets, mw Genis komt weer terug.
Barta Zwarts 26 oktober 1893 Kampen - 12 oktober 1965 Kampen
Arnhemsche-courant-11-4-1924
Dit is het Hemeldal aan de Kneppelhoutweg.
In 1927 wordt het Hemeldal opnieuw aan mej Zwarts voor 3 jaar verhuurd.
Voordat Klein Sonnenberg gebouwd wordt is er dennenbos/
uitsnede van kavel B 405 uit 1922. Er is nog niet gebouwd. Er wordt aangegeven dat er dennen staan.
Op deze veldwerkkaart gemaakt in februari 1923 wordt de naam van mej M.E. vd. Bosch genoemd. Het gaat dan om kavel B427 die later over gaat naar mej B. Zwarts. De oudere kavel is 405 - 409.
Waar stond het pand Sonneberg op de Oranjeweg. De Sonnenberg bevind zich ten noorden aan de LANDWEG, die kruist met de LANDWEG, die naar het noorden weer uitkomt op de spoorweg Utrecht - Arnhem. Tegenwoordig is de lokatie op de linkerhoek van het bospad, in het verlengde van de ORANJEWEG, te noorden van de kruising met de Graaf van Rechterenweg. Het pand Graaf van Rechterenweg 55, de Rechterenborg, staat iets noordelijker.
Destijds hield de Oranjeweg niet op bij de Ommershoflaan, maar liep door tot de huidige Nico Bovenweg.
uitsnede van kadaster veldwerkkaart B405 met dienstjaar 1923. meerder andere kavels worden gesplitst en aan- of verkoop voor mej. M.E. vd. Bosch. aanwezig haar tuinarchitect Voorhoeve.
Mevr. Maria Elisabeth van den Bosch-Krouwel bouwde in 1922 een nieuw herstellingsoord en tehuis voor bejaarden, zenuwzwakken en rust- en hulpbehoevenden.
Het huis was onder architectuur gebouwd door Jac. van den Bosch.
Algemeen Handelsblad 09-05-1922
De behandelende geneesheer aldaar is Dr. E. Jongsma uit Oosterbeek.
1922
„KLEIN SONNENBERG" Te midden van de verrukkelijke omgeving welke wij in een beschrijving van Oosterbeek in de vorige aflevering hebben geschetst, ligt „Klein Sonnenberg", herstellingsoord en tehuis voor bejaarden, zenuwzwakken, rusten hulpbehoevenden. De omgeving, die van de natuur en die van het familieleven in huis, werkt in elk opzicht mede om datgene te brengen waaraan zij, die herstel komen zoeken, behoefte hebben. Des natuur van Oosterbeek en omgeving is voor een dergelijk herstellingsoord bij uitstek geschikt en daarom vooral ook noemen wij „Klein Sonnenberg", omdat dit alle voordeelen heeft, die men van een rustoord verwachten kan. Het is gelegen te midden van prachtige dennenbosschen op den Bilderberg; het werd gebouwd onder architectuur van den bekenden binnenhuis-kunstenaar Jac. v. d. Bosch, het is geheel modern ingericht en wordt ook centraal verwarmd, iets wat maar zelden voorkomt in dergelijke herstellingsoorden. Kortom, „Klein Sonnenberg" voldoet aan alle moderne eischen welke een herstellingsoord gesteld mogen worden. De rust in de omgeving van dit tehuis is wonderbaarlijk. Er is geen naburige bewoning, de boschlucht is er zuiver, de stilte weldoende. Voor wie herstel van krachten zoekt en voor bejaarden, die van rust en comfort houden, is „Klein Sonnenberg" een uitverkoren plekje". Uit De Hollandsche revue jrg 28, 1923
Twee jaar later krijgt de Sonnenberg als uitbreiding een nieuwe vleugel.
telefoonboek uit 1925
In 1928 wordt Klein Sonnenberg te koop gezet.
In 1928 wordt Klein Sonnenberg overgenomen door mej. Zwarts en veranderd de naam in Hemeldal. Dat is dus Hemeldal II.
Ook hier zien we de als behandelend geneesheer, Dr. E. Jongsma uit Oosterbeek. Twee jaar
later kreeg het gebouw als uitbreiding een nieuwe vleugel.
In 1932 geeft EHJ Zwarts als adres Klein Zonnenberg:
adres: Klein Zonnenberg nog in 1932.
Bij het maken van deze kadaster veldwerkkaart is mej. B. Zwarts op 20 juli 1928 aanwezig. 1928 dat is dienstjaar 1929. De kavel is van het Hemeldal aan de Oranjeweg. Een uitsnede.
Rust- en Herstellingsoord voor rust behoevende zenuwpatiënten aan de Oranjeweg 6, Oosterbeek. Opvolger van het gelijknamige pand aan de Kneppelhoutweg in 1928.
Bij de Kamer van Koophandel is deze inschrijving te zien:
datum van deze inschijving is 30 november 1928. In de tekst staat: Tijdstip van vestiging: ongeveer 30 jaar geleden overgenomen. 1928 - 30 = 1898.
In veel teksten staat Hemeldal: sinds 1896, misschien wordt dat hierboven zo bedoeld. De datum 1896 is het begin van de werkzaamheden van Sofia Genis op Home in Ede, zie hierboven.
Hierboven bij Antigone is te lezen dat dr. Busch Adriani en zr. Genis in 1909 naar Hemeldal verhuizen.
Waar stond het pand op de Oranjeweg. In 1922 is de eigenaar nog mw ME vd Bosch (Sonneberg) en het pand bevind zich ten noorden aan de LANDWEG, die kruist met de LANDWEG, die naar het noordenweer uitkomt op de spoorweg Utrecht - Arnhem. Tegenwoordig is de lokatie op de linkerhoek van het bospad, in het verlengde van de ORANJEWEG, te noorden van de kruising met de Graaf van Rechterenweg.
1928
Uitsnede van een veldwerkkaart uit 1930 van kavel B 552. Bij het uitzetten van de kavel zijn aanwezig de boswachter, Spek voor de gemeente en Zwarts voor mej. B. Zwarts. De Landweg gaat in het midden, zo van noord naar zuid. Nu komt de naam Landweg te vaak voor in het bos. Moeilijk leesbaar de tekst in het rood gekleurde gebouw: inrichting voor zenuwzieken.
Als in Zwolle mw, G van Dijk, de weduwe van H.J. Zwarts overlijd in 1926 dan zijn enkele ondertekenaars uit Zwolle: mw M. Boven—Zwarts gehuwd met J. Boven.
Uit Oosterbeek: Evert Hendrik Jan Zwarts, gehuwd met mw Egberdina Zwarts—Blijenburg en B. Zwarts.
Te zien is dan de familierelatie tussen Zwarts en Boven. Evert Hendrik Jan Boven, de latere verzetsheld die ook op Hemeldal actief was, was zoon van J. Boven en verbleef op Hemeldal bij zijn oom.
Uit de Raadsvergadering van 24 maart 1927. Oosterbeeksche Courant 26-03-19: Sanatorium Hemeldal wordt verhuurd aan Mej. B. Zwarts.
In 1933 begint het Rust- en Herstellingsoord 't Hemeldal Landgoed Hartenstein. Een dependance van
Hemeldal aan de Oranjeweg.
1929
Opgericht in 1896, staat in deze advertentie!
G. Zwarts verhuisd van Utrecht naar de gemeente Renkum in de week van 30 april - 13 mei 1931. Helaas, het gereconstrueerde bevokingsregister is niet volledig, we weten dus niet wanneer G Zwarts weer verhuisd.
1934
H.J. Zwarts verhuisd van de Oranjeweg naar Kampen. Helaas, het gereconstrueerde bevokingsregister is niet volledig, we weten dus niet wanneer HJ Zwarts hier gaat wonen. Evert Zwarts had een zoon, de theologiestudent H.J. (Jan) Zwarts, die actief was bij de Zwolse KP van Beernink.
M. Zwarts verhuisd van de Oranjeweg naar Den Haag. Helaas, het gereconstrueerde bevokingsregister is niet volledig, we weten dus niet wanneer M. Zwarts hier gaat wonen.
Hier een foto van de achterkant, bron Heemkunde Renkum
Hemeldal was in de tweede wereldoorlog een centrum van de LO (Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers) (het verzet) van de Veluwe. In ‘Het Grote Gebod’ het grote tweedelige Gedenkboek van het verzet in LO en LKP (Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers; Landelijke Knokploegen), wordt ’t Hemeldal beschreven als het meest actieve centrum van de provincie.
1946
De graaf van Rechterenweg is goed te zien, de Oranjeweg, nu een voetpad, niet. De rode panden zijn verwoest volgens de schadekaart (een uitsnede). Het linkerpand is het toenmalige Hemeldal.
"Maandag 18 september 1944; 18.35 uur: Wordt aan het bureau gebracht door zuster Egbertse, een van naam onbekende vrouw, verpleegde van de Stichting Wolfheze, die bij Bax was aangekomen. Deze is door tussenkomst van de inspecteur overgebracht naar het sanatorium “Hemeldal”.
Rust- en herstellingoord ‘t Hemeldal van E.H.J.Zwarts aan de Graaf van Rechterenweg, ten westen van de huidige opvang- en begeleidingsinrichting “Paula”, werd later in brand geschoten en brandde volledig uit. Vijf mensen kwamen daarbij om het leven." Bron
Na september 1944 was er een teveel aan schade. Vanaf half december 1947 gaat het Hemeldal aan de Van Lennepweg 7 (zie hieronder) weer open.
Raadsvergadering 19 december 1962. Hoog en Laag 20-12-1962: Het terrein Hemeldal (aan de Oranjeweg) van fam. Zwarts is verkocht. Diverse plannen voor woningbouw.
Hemeldal is in 1983 gesloopt ten behoeve van de appartementen flat Rechterenborch, aan de Graaf van Rechterenweg Link
Oorlogsschade , lees de toegiften van het verhaal over de Oranjeweg van de St Heemkunde Renkum.
Over ’t Hemeldal illegaal bolwerk, klik op de link
Pension 't Hemeldal, Kneppelhoutweg, Oosterbeek
1937
pension 't Hemeldal
1939
villa 't Hemeldal, van Lennepweg 7, Oosterbeek.
De villa in Oosterbeek (naar een ontwerp van de Gooise architect J.W. Hanrath) is gebouwd tussen 1929 en 1930 door aannemer Riksen.
De BAG geeft aan dat dit pand in 1929 voor het eerst bewoond is. De BAG kent helaas veel fouten. Op Veldwerk kavel Oosterbeek E 726 uit dj 1930 is er nog geen bebouwing te zien (Eerst met HK 1931 HK E 726 VW_OTB00_E_110_0 is de eerste bebouwing aangegeven:
Mw. de Grauw is de eerste eigenaar in dienstjaar 1931 (E726). Hendrik Albertus van Leeuwen en de Dorothea Hendrika Helena Grauw wonen in 1930-1940 nog op het adres Van Lennepweg 7 Oosterbeek (adresboek 1930 en1940). En ze zijn eigenaar volgens een kadasterlegger in 1937. Idem D.M.H. van Leeuwen de Grauw wordt in een advertentie genoemd.
Een eerste advertentie:
Uit de Arnhemsche-courant-12-sep-1931
uit het gereconstrueerde bevolkingsregister 1940 Een van huurders na 1945 was verzetsstrijder E.H.J. Zwarts.
Uit de Arnhemsche-courant-16-aug-1947.
uit de Arnhemsche courant van 10 dec 1947.
In beide advertenties is er sprake van kraamverpleging, een nieuwe zorgtaak er bij? Al hoewel in 1940 - 1943 was er op Hartenstein ook een kraamkliniek, was dat toen ook een activiteit van het Hemeldal - Zwarts?
Zwarts woont in 1948 aan de Utrechtseweg 43.
"De heer E. H. J. Zwarts overleden Maandagmorgen is plotseling overleden de heer E. H. J. Zwarts, 67 jaar oud, eigenaar-directeur van het rust- en herstellingsoord „’t Hemeldal” te Oosterbeek. Vanaf de oprichting maakte hij deel uit van de commissie voor ouden van dagen, was een actief bestuurslid van OVV, alsmede penningmeester van de stichting 1940-1945 te Oosterbeek, waarvoor hij zich bijzonder heeft ingespannen. Tijdens de bezetting was ’t Hemeldal een centrum van illegale activiteit. De K.P., die Frits de Zwerver (ds. Slomp) uit de Koepel haalde, smeedde de plannen van uit ’t Hemeldal en bracht Frits de Zwerver behouden binnen in het Hemeldal. Korte tijd later werd de heer Zwarts zelf gearresteerd, doch na enige dagen, met enige 10-tallen andere politieke gevangenen, uit het huis van bewaring bevrijd. De begrafenis heeft 2e Kerstdag te 13 uur plaats op de algemene begraafplaats Zuid te Oosterbeek". Arnhemsche courant 23-12-1958
Bij het overlijden van E. Zwarts in 1958 zien we de volgende advertentie:
Alleen familie uit Vlaardingen en Katwijk aan Zee ondertekend deze advertentie.
Kvk uit 1958. Ivm overlijden is het Hemeldal overgedragen aan W.J. Zonnenberg uit Randwijk. De opgave is gedaan door H.J. Zwarts uit Vlaardingen op 31 december 1958. Geen overdracht aan Barta Zwarts!
Het echtpaar Zonnenberg neemt 't Hemeldal over na overlijden van de heer Zwarts. Uit de
Hoog en Laag 16-01-1959
In het Oosterbeeks adresboek uit 1961 is de heer M. Dolk, zonder beroep, als bewoner te vinden vwb het pand aan de van Lennepweg 7
In 1960 wordt 't Hemeldal omschreven als rust- herstellingsoord, pensionbedrijf.
In 1972 wordt de omschrijving rust- en verpleeghuis.
Een laatste personeelsadvertentie van het Hemeldal is uit 1972. Verkocht in 1973. Zwarts was tot 1958 geen eigenaar, hij huurde het pand en woonde zelf aan de Utrechtseweg 43 in Oosterbeek.
Inschrijfjaar Kamer van Koophandel: 1948. Uitschrijfjaar: 1976
Meer bekend als Hartenstein
Na de dood van het echtpaar Verburgt werden de villa Hartenstein en omgeving eigendom van de Verburgt-Molhuysenstichting, die het geheel verhuurde aan de verpleeginrichting ‘Het Hemeldal’.
In 1933 begint het Rust- en Herstellingsoord Bethesda. Een eerste advertentie van Bethesda uit 1933:
Er is een eerste inschrijving in het Handelsregister juni 1933: Christelijk Sanatorium Bethesda, Oosterbeek, Utrechtscheweg 120, ziekenhuis. Eigenaar: H. A. van Duijn. (9012).
Al in 1933 (hezetzelfde jaar dus) neemt Hemeldal ook het rusthuis Bethesda over. .Het Rusthuis „Bethesda" te Oosterbeek is aangekocht door het Herstellingsoord „Het Hemeldal". 24 11 1933
1933
Uit het telefoonboek 1934: Rust- en Herstellingsoord 't Hemeldal Huize Hartenstein, Zr. B. Zwart, Utr.str.weg 210
"OOSTERBEEK, 24 Nov. Naar wij vernemen is het vier maanden geleden op het landgoed Hartenstein te Oosterbeek geopende Rusthuis „Bethesda" overgegaan in handen van de directie van het Herstellingsoord „Het Hemeldal", dat zooals men weet een tiental jaren te Oosterbeek is gevestigd. „Het Hemeldal" was aanvankelijk gevestigd in een pand aan den Kneppelhoutweg te Oosterbeek, maar moest na 5 jaren, reeds uitbreiden. Men betrok daarop — nu 5 jaar geleden — een grooter pand aan het verlengde van den Graaf van Rechterenweg op den Bilderweg. Vanaf morgen zal Hartenstein een dépendance van „Het Hemeldal" zijn". Uit Arnhemsche courant 24-11-1933
Typo, bedoeld wordt: een grooter pand aan het verlengde van den Graaf van Rechterenweg op den Bilderberg.
1934
1934
deze aangifte bij de KvK van een vestiging op Hartenstein wordt gedaan op 17 januari 1934
1934
Na 1935 wordt als naam Landgoed Hartenstein gebruikt.
Kamer van Koophandel. Hier wordt beschreven dat Huize Hartenstein wordt verplaatst naar de Schoone Veldheuvel.
een persoonlijke verklaring uit 1947 van B. Zwarts.
In 1940, 1941, 1942 wordt Hartenstein een kraamkliniek. In 1943 een hotel restaurant van J. Kolfschoten. Was de kraamkliniek ook een activiteit van E.Zwarts? Later is er een tijdelijk ook een kraamkliniek in Hemeldal 3 op de van Lennepweg.
Bron: Airborne Museum Hartenstein De Oosterbeekse villa met een rijke historie. Laurens van Aggelen; 2020: 9789079763399; geen andere info gevonden.
In 1942 werd de Gemeente Renkum eigenaar van Hartenstein en kreeg het pand de bestemming als hotel.
We kennen de Schoone Veldheuvel ook als Villa Op de Hoogte.
"De heer R.I. Schooneveld, die rond 1845 naast de oprijlaan naar "De Dennenkamp" en de later (in 1885) te bouwen rooms-katholieke kerk aan de villa "Schooneveldsheuvel' - ook weI "Veldheuvel" genaamd - gestalte gaf". Bron: Erkens, Oosterbeek in oude ansichten deel 2
In gebruik geweest als dependance van Hemeldal vanaf 1934
op 25 april 1947 is er deze aangifte van Barta Zwarts bij de Kvk. De Schoone Veldheuvel begint als dependance van Huize Hartenstein. Het woonadres van B. Zwarts is dan ook Utrechtsche Straat weg 133
In 1952 werd villa „Schooneveldheuvel" aan de Utrechtseweg door de naastgelegen kerk, aangekocht, welke t.z.t. dienst zal doen als tehuis voor ouden van dagen.
De villa 'Schoone Veldheuvel'. Na de Tweede Wereldoorlog woonde dokter Stuijt er (het huis met de adelaar) tot het gesloopt werd
Kadaster C 431 in 1964. Rond 1971 verschijnt hier de Albert Hein.
Anno 2011: oostelijke hoek Utrechtseweg - Pastoor Bruggemanlaan (Albert Heijn).
oude naam: villa Welgelegen
gebouwd in 1885.
In 1887 verschijn te volgende advertentie in het blad Het Oosten, een wekelijksch orgaan der Weesinrichting te Neerbosch, 1887, no 867, 10-08-1887
Het lijkt dus dat Eureka een dependance is van Neerbos in Nijmegen.
In 1912 wordt Eureka genoemd als adres van de Buitengewoon Onderwijs. pres. Mevr. Elcker-De Wit, Villa Eureka, Oosterbeek.
In 1913: Buitengewoon Onderwijs: pres. Mevr. Welckerde Wit, Villa Eureka Oosterbeek.
Van 1952-1964 heeft mej. B. Zwarts daar met haar bedrijf ingeschreven gestaan.
In 1952 laat mej Zwarts bij de Kamer van Koophandel weten dat in plaats van de naam Schoone Veldheuvel, nu de naam Eureka gebruikt zal gaan worden.
1952
een van de bewoners in 1954
een van de bewoners in 1957
Opname uit 1972 van Harry Smit.
Op 21 april 1965 wordt de Kamer van Koophandel geïnformeerd dat het bedrijf per 1 april 1965 is opgeheven. Barta Zwarts is zelf later dat jaar overleden.
onduidelijk in 1988 is mw Zwarts al overleden.
Eureka is een gemeentelijk monument.
Er waren in Oosterbeek 2 pensions met de naam Eureka, Cornelis Schadeweg en Mariënbergweg
De villa Eureka bestaat in 2022 nog steeds.
1945 - 46 niet ingevuld, oorlogsschade, de meeste inwoners van de gemeente Renkum, kwamen eerst in het najaar 45 terug, schoorvoetend. De bedoelde tehuizen beginnen weer in 1947
Hendrik Jan Zwarts 1860-1921
gehuwd met Gerrigje van Dijk 1859-1926
kinderen
Maria Zwarts 1889-1965
Evert Hendrik Jan (Eef) Zwarts 1891-1958
Evert Hendrik Jan Zwarts 1891-1958
Barta Zwarts 1893-1965
Willemina Zwarts 1895-1974
Ger Zwarts 1897-1985
Jennigje Zwarts 1903-1989
Hermien Zwarts
bron
Begraven op de begraafplaats Zuid te Oosterbeek
Barta Zwarts 1893-1965
Jachtlust, aanbevolen voor zenuwlijders
Sophia Genis en de villa Home aan de Grindweg te Ede
De villa's Ruimzicht en Heesterheide aan de Stationsweg in Ede
Heesterheide
Sophia Genis komt naar Ede
