slachtoffers in Wolfheze ten gevolge van 17 september 1944
home
bijwerkt in april 2024
Tijdens de bombardementen voorafgaand aan de luchtlandingen in het kader van "Market garden" op zondag 17 september 1944 werd Wolfheze, het Ziekenhuis en het Blinden Instituut gebombardeerd. Op de begraafplaats staan twee monumenten. Een voor een massagraf met 51 namen van patiënten en een groter monument met 85 namen van personeel en burgers. Er zijn echter meer oorlogsslachtoffers op deze begraafplaats begraven.
1984
monument voor patiënten in 2018
oude situatie
monument voor burgers en personeel in 2018
Een vraag waar je niet zo maar een natwoord op kunt geven. De twee door Duitsers vermoorde verzetsmensen (Ansink en Schiedam) zijn overleden op 19 september 1944. Hebben niets te maken met het bombardement twee dagen eerder. En ze zijn wel begraven op de begraafplaats Wolfheze. Niet in een verzamelgraf. Maar er zijn meer personen die niet in een verzamelgraf liggen en wel overleden zijn op 17 september 1944 of overleden zijn aan de verwoningen opgelopen bij het bombardement. De gepensioneerde ritmeester die denkt zelf wel de Duitsers te kunnen tegenhouden, overlijd op 20 september en is begraven in Oosterbeek. Wordt dus niet mee geteld. Wie wel, wie niet, dat is moeilijk.
In een dagboek (toegang 2869 nr. 4 in het Gelders Archief) vond ik: 9 oktober 1944: In Barneveld overleden deze week nog 9 personen! Allen afkomstig uit Wolfheze. Vermoedelijk allen niet begraven op Wolfheze.
Een vraag: waarom staan niet alle namen op het monument. Er staan ook namen op de rand omlijsting? Elders op deze begraafplaats de twee graven van in Wolfheze gefusilleerde slachtoffers. De oorlogsgraven zijn op deze begraafplaats herkenbaar aan de vlaggenmast in de directe nabijheid
Helaas staan sommige personen er 2 of meer keren in dit overzicht. Met een andere foto van de grafsteen is er een andere opgave.
Het bombardement van de geallieerden op Wolfheze op zondagmorgen 17 september 1944 eist vele doden, zowel onder de bevolking van het dorp als onder patiënten en hun verzorgers. In de loop van de week na het bombardement groeit het aantal doden zelfs tot 87 (50 patiënten en 37 burgers/personeelsleden). Zes burgers worden op verzoek van de nabestaanden elders begraven.
Bron: Wolfheze.nl
Informatie bij Traces Of War, Gedenkteken Omgekomen Bewoners Psychiatrische Inrichting
Aantal genoemd: Op het eerste monument staan de namen van 51 slachtoffers. Op het tweede monument staan de namen van 31 slachtoffers. Samen 82.
Naast Fokko Plas is bij Oorlogsbronnen van nog 86 mensen bekend dat ze die dag betrokken waren bij het bombardement op Wolfheze.
Oorlogsbronnen
Met deze zoekopdracht kom ik medio april 2024 tot 9 personen.
Dhr Ansink en Jan Schiedam zijn al langer bekend.
Eigenlijk zou een ieder in een van de twee massagraven bij de Oorlogsgraven Stichting bekend moeten zijn.
Dat zijn er meer dan dat er op de begraafplaats van de St. Wolfheze bekend zijn.
Dat komt omdat:
Men herbegraven is.
Men door familie, of anderen, elders begraven is.
Men nog steeds vermist is.
Enz.
Een bijgewerkt overzicht van de gemeente Barneveld.
Er zijn patienten overleden op weg naar Barneveld. Er zijn patienten overleden in Barneveld.
Het was oorlog, er was chaos.
De Stichting Wolfheze was lid van de reeds genoemde Vereniging tot Christelijke Verzorging van Krankzinnigen in Nederland. In 1912 werd het ziekenhuis geopend. Zoals alle stichtingen van deze vereniging stond de kerk op het midden van het terrein en waren alle paviljoens en andere gebouwen eromheen gegroepeerd. In Wolfheze kwamen 401 geëvacueerde patiënten van Bloemendaal plus hun begeleiders terecht. De opvang was goed en er was ruimte om hen op te vangen.
Op 6 juni 1944 begonnen de geallieerden aan hun opmars en bevrijdden onder andere de zuidelijke Nederlanden. Toen volgde van 17 tot 26 september 1944 de Slag om Arnhem. Wolfheze lag in het schootsveld. Geallieerden die dachten dat Duitsers zich schuilhielden in de kliniek bombardeerden op 17 september 1944 de gebouwen. Velen kwamen om, ook vier patiënten van Bloemendaal en de zoon van een uit Bloemendaal afkomstige arts. Onder de gewonden bevond zich hoofdverpleger (vader) Bareman in dienst van Bloemendaal. Hij overleed op 10 juni 1946 aan zijn verwondingen.
Bron: De patiënten en Joodse onderduikers.
Deze lijst laat 46 slachtoffers zien, allemaal patiënten.
Een tweede en misschien een derde pagina met meer bewoners en personeel ontbreekt.
Allen slachtoffer van het bombardement op Wolfheze.
Aken - Buma, Elisabeth van, 21-10-1889 Surhuizum, gem. Achtkarspelen - 17-09-1944 Wolfheze
Andel van, Antonie 6 sept 1866 Tiel - 3-10-1944 Ederveen (Ede)
Bareman, Abraham, 21 jan1891 Axel - 10 jun 1946 Utrecht
