home
laatste update: okt 2024
Een Renkums alternatief zou zijn de begraafplaats bij het Kerkje op de Heuvel in Heelsum. Een beheerder heeft daar stenen (minstens één steen (A.F.W. Baron van Brakell)) van geruimde graven een plek gegeven in een soort eregalerij. Als de gemeente gaat bijdragen in de kosten. Dan kunnen we in ieder geval de stèle van een graf bewaren.
Wie zouden er op zo'n lijst horen te staan: Nobelprijswinnaars, oorlogshelden, personen met een lintje, .....
Hans Braakhuis.
bron: begraafplaatsen online
Helaas, hier ging het mis. Het graf van Jan Peelen is inmiddels geruimd.
De grootste die ik ken is te vinden als je vanaf de parkeerplaats aan de Wolfhezerweg naar de voormalige kerk van Wolfheze loopt. Tegenover Hotel Wolfheze. Meer bekend de vanaf de N225 zichtbare heuvels bij Hoog Doorwerth tegenover Hotel Kievitsdel.
Aan de Rijksweg N225, de heuvel op richting Wageningen, zijn rond de 100 meter voor de rotonde met de watertoren aan de rechterkant van de weg wel twee grafheuvels (Neolithicum, Bronstijd en/of IJzertijd) te zien. Bomen worden hier regelmatig geruimd. Dit gebied hoort bij ONO.
Schat zelf in dat we aan de randen van het Renkumse beekdal de hoogste grafheuveldichtheid van Nederland hebben.
grafheuvelkaarten
Veel grafheuvels zijn hier genoemd link.
In en bij de Oude Kerk aan de Benedendorpsweg zal er vrijwel altijd begraven zijn, zowel in als buiten de kerk. Buiten de kerk, aan de zuidmuur en bij de consistoriekamer, zijn nog meerdere grafzerken te vinden. De zerken liggen nu aan de zuidzijde, van de kerk. Oorspronkelijk hebben deze waarschijnlijk aan andere kant van de kerk gelegen. De opschriften zijn niet meer te lezen. Lange tijd hebben de zerken platgelegen, maar in de jaren 80 van de vorige eeuw zijn ze rechtop gezet. W.H. Tiemens merkt in zijn boekje 'Een duizendjarige kerk' 2e druk z.j. blz. 40, op dat deze zerken een zorgvuldiger behandeling waard zijn.
Gemeentelijke Algemene begraafplaats Fangmanweg, Oosterbeek
De begraafplaats aan de Fangmanweg is in 1856 in gebruik genomen, toen de begraafplaats bij de Oude Kerk te klein werd. De gemeente kocht in 1855 een stuk grond aan de huidige Fangmanweg om daar een nieuwe algemene begraafplaats aan te leggen. Er kwam een baar- of lijkenhuisje en op 29 april 1856 vond de eerste begrafenis plaats.
Er zijn meerdere momenten geweest waarop de begraafplaats beperkt werd. Na 1899 waren bijzettingen nog wel mogelijk in een bestaand graf. En na de WWII werd de schilder Xeno Münninghof er herbegraven.
De begraafplaats is sinds 1983 een gemeentelijk monument. Daarnaast staan het baarhuisje en het graf van de advocaat, schrijver en bedenker van het schone leidingwater, Jacob van Lennep, op de rijksmonumentenlijst.
Ook liggen hier begraven: de dichter Jan van 's Gravenweert (1790 † 1870), de oud-hoogleeraar Opzoomer (1821 -† 1892), de kunstschilders O. C. E. van den Broek († 1883) en J. W. Bilders († 1890), C. H. Meiners († 1894) en Prof. Vrolik († 1894).
link: begraafplaatsfangmanweg.nl
Een laatste bijzetting vond ik nog in 2000 van de heer C.G.H. Meurs.
In 2000 werd de Stichting Begraafplaats Fangmanweg opgericht welke in samenwerking met de gemeente Renkum zorgt voor het instandhouden, repareren en restaureren van grafmonumenten c.a. De Stichting heeft ook een uitstekende en zorgvuldige inventarisatie gemaakt van de graven die wel werden geregistreerd in het verleden. Deze is als register in boekvorm in het oprichtingsjaar uitgebracht. Er zijn daarin ook nog aanvullende (begraaf)gegevens vermeld.
In 2015 heeft een gedeeltelijke update (Vak A) van de persoonsgegevens plaatsgevonden aan de hand van de foto's en de inmiddels beschikbare archiefgegevens. Dat heeft geleid tot enkele, soms ook aanzienlijke, aanpassingen van de eerder vermelde namen en data.
Op een later tijdstip zal ook de rest van deze historische begraafplaats een soortgelijke update ondergaan. (bron)
Een wandeling op de begraafplaats van de Stichting Begraafplaats Fangmanweg.
De begraafplaats is een Gemeentelijk Monument
Gemeentelijke Algemene Begraafplaats Zuid, van Limburg Stirumweg 35, 6861 WL Oosterbeek
De Algemene Begraafplaats "Zuid" te Oosterbeek werd in 1899 in gebruik genomen nadat die aan de Fangmanweg te klein bleek en er daar onvoldoende uitbreidingsmogelijkheden waren. Op 28 juli 1898 besprak de gemeenteraad een aankoop van grond tot oprichting nieuwe begraafplaats in Oosterbeek.
Voor een plattegrond van de begraafplaats zuid, klik hier.
Info van online begraafplaatsen.nl
Er zijn meerdere oorlogsgraven op deze begraafplaats. Niet allen zijn herkenbaar.
Gemeentelijke Algemene Begraafplaats Noord, van Limburg Stirumweg 35, 6861 WL Oosterbeek
Het noordelijke deel van de begraafplaats, "Noord" genaamd, is in gebruik genomen rond 1957 toen begraafplaats "Zuid" haar maximale capaciteit bereikte. Kenmerkend voor "Noord" is het bosachtige karakter van de begraafplaats.
In en rond het heideveld bevindt zich de urnentuin en de as-verstrooingsheuvel.
Voor overledenen van de Russisch Orthodoxe kerk is er een afdeling op Noord.
Natuurbegraafplaats Boschveld, van Limburg Stirumweg 35, 6861 WL Oosterbeek
Airborne Begraafplaats.
Rooms-Katholieke begraafplaats St. Bernulphus,.Utrechtseweg (ongenummerd, achter nr. 131) 6862 AG Oosterbeek
De privé begraafplaats van de van Wellenberg's bij de Sonnenberg.
Volgens Erkens waren op dat kerkhof begraven de heer (1899) en mevrouw Wellenberg-Berends (1894) en een baby. Het echtpaar had overigens volgens Erkens, twee kinderen, zoon Pieter en dochter Hetty die verpleegster was.
Als J.R. Wellenbergh komt te overlijden in 1899, wordt hij hier ook begraven.
Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant; 20-04-1911: Onder politietoezicht is op het landgoed Sonnenberg, te Oosterbeek, de begraafplaats geopend en zijn de in den grafkelder zich bevindende kisten overgebracht naar den grafkelder op het nieuwe kerkhof. Nu het landgoed in andere handen overgaat, kan de familie-grafkelder niet langer op die particuliere begraafplaats blijven.
Op de Fangmanweg is wel een steen te vinden van een broer: Herman Julius Wellenbergh (20-03-1852 - 20-07-1899) 47 jaar en oud-burgemeester van 's Grevelduin-Capelle. Deze Herman heeft volgens het Bevolkingsregister Gemeente Renkum (reconstructie) in de gemeente gewoond vanaf 13-12-1921. Hij vertrok op 27-10-1925 naar de gemeente Zetten.
Van de graftombe, de berceau en doolhof is nu niets meer over. Demoed beschrijft in 1953 dat de gehavende graftombe nog steeds aanwezig is. Na de oorlog is dit gebied door de gemeente verkocht voor woningbouw. In 1962 kwam daar het rusthuis “de Bosrand”. In december 1983 werd “De Bosrand” afgebroken. Nu staat er op de hoek Hartensteinlaan - Oranjeweg de “Residence Hillenbos”. Bouwjaar 1986.
de graftombe naar een opname van B. Bruining. Bron Joke Wijnterp + HGR Op de achterwand links is het graf van mevrouw Alida Henriette Catharina Wellenberg - Duijfjes (1848-1894) te zien. Andere nissen hebben geen opschrift.
Meer over de Sonnenberg.
De aanleg van een nieuwe R.K. begraafplaats in Oosterbeek, is niet doorgegaan. De locatie werd gebruikt voor de Airbornebegraafplaats.
De begraafplaats hoort bij het missiehuis van de Paters van Mill Hill die wonen op Vrijland.
Waldfrieden, Johannahoeve, Vrijland, Mill Hill, Oosterbeek
Trapistinnen, Abdij Onze Lieve Vrouw van Koningsoord, Johannahoeveweg 79, Arnhem.
Een artikel van Terebint.
Natuurbegraafplaats Koningsakker, Sportlaan 25, Arnhem
In 2018 zijn er plannen voor een natuurbegraafplaats bij de Trapistinnen van de Koningshoeve aan de Johannahoeveweg 79, Arnhem. Gerealiseerd in 2019.
De zusters bedachten om iets te doen met het recent aangekochte natuurgebied rond hun abdij. En men wou dat het vooral rustig zou blijven.
Een grafzerk of teken mag je er niet zetten. Het moet natuur blijven.
Koningsakker.
De begraafplaats van het Ziekenhuis.
De begraafplaats is in 1908 aangelegd. De overleden patiënten kregen een betonnen paaltje bij hun graf, soms zorgde de familie voor een zerk of begroef zij de dode elders. Het ziekenhuis was een kleine gemeenschap en niet alleen patiënten, maar ook degenen die er werkten werden op deze begraafplaats begraven, maar wel op een afzonderlijk gedeelte met nieuwe nummering.
Op 17 september 1944 werden er twee massagraven gedolven op de begraafplaats voor de vele slachtoffers van het bombardement door de geallieerden. Twee jaar na het bombardement op het massagraf van personeel en burgers, werd er een monument onthuld. Bij het massagraf van de patiënten werden later drie stenen geplaatst.
Graf nummer 1.
De begraafplaats bevindt zich op het terrein van het psychiatrisch ziekenhuis. Het ligt in een bos perceel in de zuid-oostelijke hoek van het terrein. De begraafplaats wordt voor personeel, patiënten en dorpsbewoners gebruikt. Eind september 1944 werden vele oorlogsslachtoffers bijgezet die bij de bombardementen (17 september 1944) op Wolfheze zijn omgekomen.
Oorlogsslachtoffers, kijk op deze site voor meer informatie.
Uit Trouw, door Joyce Keuker 2 oktober 2006, 00:00
"Mensen noemen het kunstwerk De Keerkring een klaagmuur, het lijkt er ook op, maar het is het zeker niet, zegt psycholoog Frits van Hest. „Het kunstwerk overstijgt religies juist, zodat ook moslims en boeddhisten hier hun heil kunnen vinden” – en ’klaagmuur’ klinkt wel erg joods, naar de gelijknamige muur in Jeruzalem. Van Hest is psychiatrisch hulpverlener voor asielzoekers en vluchtelingen bij De Gelderse Roos, een groot en parkachtig terrein voor geestelijke gezondheidszorg in Wolfheze. Hij zag door de jaren heen de groeiende behoefte aan een rouwplek op de instelling, die meer kon bieden dan de al aanwezige begraafplaats. „Een moslimman kan niet op het kerkhof van ons terrein, vol met christelijke symbolen, zijn verlies verwerken. Het zijn soms mensen die hun hele familie vermoord hebben zien worden en daarom naar Nederland zijn gevlucht. Zij hebben niemand kunnen begraven, geen afscheid kunnen nemen. En dat terwijl de rouwverweking een onmisbaar aspect is in de therapie".
You Tube
De Rooms-Katholieke begraafplaats in Doorwerth.
Begraafplaats Rustheuvel
Begraafplaats aan de Fonteinallee te Doorwerth, net ten oosten van het adres: Fonteinallee 31 Doorwerth.
De tot 1923 nog zelfstandige gemeente Doorwerth heeft twee gemeentelijke begraafterreinen gekend. De oudste was gelegen op de Noordberg waar o.a. ook onbekende drenkelingen en terechtgestelden werden begraven. Deze begraafplaats heeft dienst gedaan tot ca. 1910 en was toen vol. Wegens plaatsgebrek op de Noordberg is de gemeente Doorwerth ca. 1910-1912 overgegaan tot aanleg van een tweede begraafplaats aan de noordzijde van het bijbehorende Heelsum maar die aan de andere kant van Doorwerth lag, namelijk aan de noordoostzijde van de Sportlaan nabij het tegenwoordige sportpark. (bron)
Demoed, "Van een groene zoom aan een vaal kleed" pag 137:Behalve het Heelsumse kerkhof was er onder Doorwerth nog een kerkhof, dat eigenlijk geen ,,kerk"-hof was ; ik bedoel het zgn. vreemdelingenkerkhof. Dit was gelegen aan de noordzijde van de Fonteinallee, even oostelijk van de boerderij de Noordberg. De oude begraafplaats te Doorwerth werd in "1899 verkocht aan de burgl. gemeente Doorwerth en verplaatst naar een verder verwijderd deel van Doorwerth, nl. ten noorden van de zgn. zwarte weg naar Wolfheze, juist aan de grens van de kadastrale gemeente Renkum. Dit drenkelingenkerkhof bleef daar tot 1940, toen het opgeheven werd. Sinds heugenis is er niet begraven.
Craandijk; Wandelingen door Nederland met pen en potlood; 1887; "Ten aanzien van het ontstaan van deze begraafplaats veronderstel ik; dat hij aldaar aangelegd zal zijn ter begraving van terechtgestelden, omdat ongeveer te zelfder plaatse voor 1795 de galg opgericht stond en tevens aldaar de executieplaats was. Deze begraafplaats, welke aldaar niet langer meer door J. G. Ridder van Rappard, toen eigenaar van de Doorwerth, gewenst werd, is in 1899 verkocht aan de burgl. gemeente Doorwerth en verplaatst naar een verder verwijderd deel van Doorwerth, nl. ten noorden van de zgn. Zwarte weg naar Wolfheze, juist aan de grens van de kadastrale gemeente Renkum. Dit drenkelingenkerkhof bleef daar tot 1940, toen het opgeheven werd.
De begraafplaats rond de Hervormde Kerk op de heuvel. Koninginnelaan 24 te Heelsum.
Heelsum, gemeente Doorwerth, 29 Nov 1900; Heden werd op het rustig en liefelijk gelegen kerkhof het voor velen zóó dierbaar overschot van wijlen mejuffrouw Petronella van den Houten, den 23e Nov. 11 te Arnhem overleden, bijgezet. Ruim 55 jaar geleden kwam zij als Engelsche gouvernante in betrekking op het Kasteel Doorwerth, bij de familie van Brakell Doorwerth; nadat hare taak was afgeloopen bleef zij steeds in vriendschap in den geheelen familiekring opgenomen. In de laatste jaren woonde zij te Arnhem.
Rond de kerk, aan west, zuid en oostzijde zijn meerdere grafstenen te vinden. Veel namen komen ook voor in de geschiedenis van Kasteel Doorwerth. Er is een informatiebord aanwezig met daarop de namen van enkele begravenen.
Een van de graven is van Salomon de Moor. Salomon de Moor is jarenlang, de rechterhand geweest van Anton, Graaf van Aldenburg (1684-1720), en diende hem als rentmeester over diens heerlijkheid Doorwerth.
Begraafplaats Doorwerth
De grafkelder onder de Hervormde Kerk op de heuvel, Koninginnelaan 24 te Heelsum
In de kerk is een grote grafkelder. De ingang aan de buitenkant van de kerk, is al jaren dicht en bevindt zich voor het monument van Van Brakell. In de kerk is de grafkelder te herkennen aan de verhoging van de vloer voor het koor.
Men vindt in de kerk de grafkisten van de twee echtgenotes van Johan Albrecht Schellaert van Obbendorf (1619 - 1676):
- Dorothea Theresia de Celles - Montigny (Dorothea van Celle) (1625 - 1649).
Anna gravin van Hoorn, overleden in 1646;
Na het faillissement van Johan Albrecht Schellaert van Obbendorf kwam de Doorwerth in handen van Van Aldenburg en van Aldenburg is op zijn eigen Duitse landgoed in Varel begraven.
De familie van Brakell herstelde het gebruik om overleden familieleden bij te zetten in de crypte van de kerk in Heelsum. Dat begint met de bijzetting van:
Françoise Gabrielle Mathilde barones van Brakell 1834 -1835
jonkheer Antoon Willem van Borssele, heer van Borssele 1829 - 1903
Jacob Adriaen Prosper baron van Brakell 1808 -1853
Jeanne Henriette Gabrielle van Schuylenburg 1806 - 1878
Jacob Gabriël Zweder Prosper van Brakell Doorwerth 3 januari 1871 - 9 januari 1871
zoon van Jacob Adriaan Zweder baron van Brakell en Hendrika Cornelia Colenbrander, Brummen
Jacob Willem Franc baron van Brakell 1841 - 1895
Jacob Adriaan Zweder baron van Brakell 1838 - 1911
Hendrika Cornelia Colenbrander 1836 -1904
Op grafkist van mw. Colenbrander staat een ongegraveerde urn. Vermoedelijk een dood geboren kind.
Philippe Frédéric Antoine Jaques Baron van Brakell van Wadenoyen en Doorwerth 1830 - 1918
Anna Catherina Van Dyk 1859 - 1921
De ingang is een grote te verwijderen stenen plaat, tussen het hek, voor de gedenktafels van Van Brakell
Er is een andere ingang in de kerk.
De ingang op deze kaart, is niet gemaakt.
Stichting Kerkelijke Begraafplaats Doorwerth
De begraafplaats bij de Hervormde Kerk op de heuvel. Koninginnelaan 24 te Heelsum.
De “Begraafplaats Doorwerth" ligt aan de zuidzijde van het kerkje in Heelsum. De begraafplaats aan de zuidzijde van de kerk stamt evenals de aanbouw van de kerk uit 1859 en is in 1971 uitgebreid. Na de overdracht in 1952 van de Hendrick de Keyser Stichting is deze begraafplaats aan de zuidzijde ook uitgebreid.
De begraafplaats wordt ook wel begraafplaats Doorwerth genoemd. Sinds 1995 wordt de begraafplaats beheerd door de Stichting Kerkelijke Begraafplaats Doorwerth.
Een bewoners van de Boersberg is er ook te vinden.
De heer P. J. Vastenou, planter uit Java, gaat in 1939 aan de Utrechtseweg 105 in Renkum wonen.
Helemaal duidelijk is dit nog niet. Een jaar eerder waren de gemeenten Doorwerth (Heelsum) en Renkum (met Oosterbeek) net samen gevoegd.
Stenen bewaard van een in 1999 geruimd graf. Het gaat hier om de zoon, paardenliefhebber, van de burgemeester van Doorwerth, die 7 keer herbenoemd werd. Vader en zoon woonden op Huize Doorwerth
Zie ook Demoed pagina 137 e.v.
Zie voor meer info deze link
Begraafplaats aan de huidige Sportlaan, de vroegere Ginkelseweg, daarvoor de Zwarte weg, ten hoogte van de ambulancepost van de Dierenbescherming (. Op de kaart hiernaast staat: Algemene Begraafplaats. Er zijn meer kaarten waarop deze begraafplaats is ingetekend, uit (1821-1892) 1927, 1931, 1935. Er is tegenwoordig niets meer van terug te vinden.
De tot 1923 nog zelfstandige gemeente Doorwerth heeft twee gemeentelijke begraafterreinen gekend. De oudste was gelegen op de Noordberg waar o.a. ook onbekende drenkelingen en terechtgestelden werden begraven. Deze begraafplaats heeft dienst gedaan tot ca. 1910 en was toen vol.
In de raadsvergadering van 18-10-1898 werd besproken: Vergroting algemene begraafplaats afgewezen en wordt geruimd. Met algemene stemmen aangenomen aanleg nieuwe begraafplaats buiten dorp op de heide nabij de Bennekomscheweg. Uit de Renkumse Courant van die week.
In 1899 is op initiatief van de heer Scheffer van de Duno een nieuwe algemene begraafplaats aangelegd. Deze werd gesitueerd op de heide bij de Grintweg naar Wolfheze met een uitgang naar deze Grintweg. De oude algemene begraafplaats op de Noordberg was vol.
Wegens plaatsgebrek op de Noordberg is de gemeente Doorwerth ca. 1910-1912 overgegaan tot aanleg van een tweede begraafplaats aan de noordzijde van het bijbehorende Heelsum maar die aan de andere kant van Doorwerth lag, namelijk aan de noordoostzijde van de Sportlaan nabij het tegenwoordige sportpark. (bron). Deze bron heeft het over een andere begindatum dan de krant hierboven.
Demoed, "Van een groene zoom aan een vaal kleed" pag 137: De oude begraafplaats te Doorwerth werd in "1899 verkocht aan de burgl. gemeente Doorwerth en verplaatst naar een verder verwijderd deel van Doorwerth, nl. ten noorden van de zgn. zwarte weg naar Wolfheze, juist aan de grens van de kadastrale gemeente Renkum. Dit drenkelingenkerkhof bleef daar tot 1940, toen het opgeheven werd. Sinds heugenis is er niet begraven.Ook op andere kaarten is de begraafplaats aangegeven. Het gaat om een heel kleine begraafplaats, een klein vierkantje zo'n 15 tot 20 meter onder het knikje in de huidige Sportlaan.
Link van deze kaart bij het Gelders Archief. Topografische kaart Gem. Renkum; naar de nieuwste gegevens bewerkt en verbeterde uitgave, ca. 1923
Deze kaart is een schermprint van de topotijdreis.nl in 1925. Te zien op deze site vanaf 1906 tot en met 1956. Nu loopt topotijdreis altijd wat achter en de kaart van 1957 is de eerste kaart na WWII.
De kerkelijke begraafplaats St. Joseph, Kamperdijklaan 2, Heelsum, wordt wel vermeld bij Online begraafplaatsen, doch ik neem aan dat er nooit een begraafplaats bij de kerk uit 1961 geweest is.
De Bultenakker genoemd, naar een grafveld dat hier in vroeger jaren aanwezig was. Gelegen aan de Renkumse zijde van de Cortenbergh waarvan de naam al voor op een tinsrol uit het jaar 650. Tegenwoordig (vanaf 1966) kennen we het gebied tussen Renkum en Wageningen als Het Broek. Bron grafveld: wikipedia.cortenberg
Op Google Maps zijn de Celtic Burial Mounds te vinden.
Er is een verhoging oostelijk van de voormalige Petronellaweg, nu bekend als de Ketsheuvel. Deze verhoging deed ca. 3.500 jaar geleden dienst als grafheuvel. In 1956 is bij archeologisch onderzoek nog een van deze historische graven aan het licht gekomen om vervolgens in 1967 alle sporen voorgoed te wissen met de bouw van het huidige flatgebouw aan de Ketsheuvel te Renkum.
De verdwenen begraafplaats bij de voormalige Katholieke en later Hervormde Kerk, Dorpsstraat.
Het kerkhof Onder de Bomen is net ten noorden van de verdwenen Protestante begraafplaats, zoals in gebruik door de Hervormde kerk van 1580 tot 1864. En deze begraafplaats is weer een voortzetting van de begraafplaats van de Katholieke kerk, destijds aan de Dorpsstraat te Renkum vanaf 900 of 1000. Op een kadasterkaart uit 1818 is kavel nummer 61 de oude kerk, en nummer 62 is het oude kerkhof, net ten noorden van de oude kerk en op kavel nummer 66 is nu de begraafplaats Onder de Bomen. Volgens HisGis is de kerk en begraafplaats in 1832 (dan D131) zo'n 1250 M2 groot
Het was gebruikelijk dat doden in of bij een kerk werden begraven. Ook als de Katholieke kerk in 1580 Hervormd wordt, blijft men in en naast de kerk begraven.
In 1823 heeft de aannemer W. Tollemeyer uit Huissen voor f 600,-- de daken van de Hervormde kerk en toren grotendeels vernieuwd en het metselwerk van kerk en kerkhofmuur van de allereerste begraafplaats gerepareerd.
Kerkhof staat er bij kavel 60 - 62
De Hervormde kerk werd in 1868 afgebroken, men ging verder kerken in de nieuwbouw aan de huidige Kerkstraat. Alles wordt geruimd en komt leeg te staan.
Toen rond 1953 op een gedeelte van het oude gedeelte nieuwe woningen gebouwd werden (Onder de Bomen 5, Renkum, is in 1953 bewoond. Onder de Bomen nr 1 en 3, in 1954) kwamen er restanten van skeletten te voorschijn. Deze werden op de nieuwe begraafplaats herbegraven. Hierbij werden ook enige andere vondsten gedaan. Zo vond men o.a. nog een munt uit 1828 ter waarde van een gulden. Ook kwamen enkele grafkelders aan de oppervlakte, waarin de halfvergane kisten nog gedeeltelijk aanwezig waren. Op een dezer kelders lag een grafzerk die volgens het opschrift het graf dekte van één van de vroegere Renkumse predikanten Ds. Wilhelm Heshusius, die in 1782 in Arnhem overleed. (zie: Cees Burgsteijn: Een brokje kerkelijk verleden (grafsteen ds W. Heshusius). 22-10-1981)
In deze grafkelder bevonden zich nog de resten van een drietal lijkkisten, waarvan bij één nog een gedeelte van de eikenhouten deksel intact was. Op deze deksel waren met koperen taatsen in een cirkel de volgende initialen aangebracht; L.A.S. Mogelijk was dit de kist met de stoffelijke resten van Ds. Heshusius echtgenote. De tekst op de grafzerk, hoewel erg afgesleten, was nog leesbaar. Vroeger gelegen in het oude kerkje, hebben velen hem met voeten getreden. Op de zerk kwam de hiernaast vermelde spreuk voor. In een notulenboek van de kerkvoogdij uit die jaren heeft meester W. v. Rennes een tekening van deze zerk weergegeven, waarop deze tekst ook voorkomt. Meester Rennes was onderwijzer aan de Chr. School, gelegen naast (achter) de Oude Kosterie.
Ergens rond 1885 verschijnt er weer een woning, boeren erf op de plek waar nu Onder de Bomen 7 is. Op de huidige nummers 1 tot en met 5 verschijnen rond 1912 weer woningen, boeren erven. De WWII heeft veel schade aangericht en de drie panden rond de locatie van de reeds verdwenen kerk zijn vernietigt. Vandaar dat er in de jaren 50 nieuw gebouwd is.
Op deze uitsnede van een uitbreidingskaart uit 1943 zijn de Oude Kosterie, en de eerste panden aan Onder de Bomen te zien. Een villa en een rijtje van 3 arbeiders woningen. Deze panden liepen onherstelbare oorlogsschade op. De nieuwe Algemene Begraafplaats Onder de Bomen staat er ook op.
Gemeentelijke Begraafplaats Onder de Boomen, Onder de Bomen, tussen nr 7 en 13, 6871 CG Renkum.
Bij de gemeente Renkum is te lezen dat het kerkhof Onder de Bomen rond 1860 in gebruik is genomen. Dat zal kloppen, loop je over het oudste gedeelte dan zijn de grafstenen die nog leesbaar zijn allemaal na 1860.
Tot aan de sloop van de oude Hervormde kerk in 1864, is het oude kerkhof blijvend in gebruik geweest. Daarna werd er aan de noordzijde van dat oude kerkhof een nieuw stuk in gebruik genomen. En dat is het huidige Onder de Bomen. Er zijn meer uitbreidingen gedaan. In kranten lezen we 1882:
Het zuidelijk deel van de begraafplaats is sinds 2001 een gemeentelijk monument.
Uit de Arnhemsche Courant uit 1882.
De eerste uitbreiding van 1882 is klaar in 1883. En dat dit niet geheel vlekkeloos verliep, ontdekken we in de Leeuwarder Courant van 1 juni 1883. Hier lezen we; “Te Renkum zou dezer dagen op de nieuwe begraafplaats het eerste lijk ter aarde worden besteld. Bij aankomst bleek, dat men vergeten had een ingang te maken. De kist werd toen over de omsluiting (een doornenhaag) heen gedragen en verder grafwaarts gebracht".
Uit het Algemeen Handelsblad 31-05-1883
Een volgende uitbreiding:
Uit Arnhemsche courant 01-12-1890
De begraafplaats heeft meerdere uitbreidingen gehad. De eerste uitbreiding van 1882 is klaar in 1883. Daarna zijn er andere uitbreidingen geweest. Allen gelegen aan de rechterkant van de hoofdlaan. Kijk je naar de jaartallen van de graven, dan zou je kunnen denken dat de uitbreidingen niet aansluitend zijn. De graven in de oostelijke hoek zijn ouder dan de graven in het middengedeelte, waar ook al veel geruimd is. De laatste uitbreidingen, alles ten noorden van de hoofdlaan, zijn gedaan rond 1908, als de gemeente Renkum gronden aankoopt om het kerkhof uit te breiden, volgens Annelies Hoogmoed. Bij de site topotijdreis zie je uitbreiding rond 1930 ontstaan.
De begraafplaats kenmerkt zich door de aanwezigheid van zeer oude graven, waaronder die van prominente Renkumers zoals de schilder van Ingen en de oprichters van de Renkumse papierindustrie. Wie zijn hier o.a. begraven:
Joan Beuker, 09-04-1862 - 21-03-1925, oprichter Koninklijke Papierfabrieken Firma Van Gelder Zonen. (A 140-142 )
Hendrik Cann Dun, overleden 20-01-1868, Hervormd predikant van Renkum.
Crommelin, bewoner van de Kortenburg, het latere ONO.
H.W. van Rennes (1796-1874); Hij was schoolmeester, en tevens voorlezer en voorzanger van de Hervormde Gemeente Renkum. Een gedicht: 'Op Meesters Graf', over dit graf is bewaard gebleven.
Carel Theodoor Haverkorn van Rijsewijk, 17-08-1872 - 23-03-1941, de bekende arts (B 214a-b)
Hendrikus Alexander van Ingen, 16-06-1846 - 14-03-1920, de schilder (C 751)
W. Frederik le Maitre, 20-03-1816 - 21-07-1882, generaal-majoor, Le Maitreweg??. (naast nr 7)
De familie Mijnlief (J.G.??) oprichters van de steenfabriek, Bouvardia, Simple Villa.
Sanders, steenfabrikant.
Petronella Jacoba Ploem, 25-12-1838 - 21-09-1920, Lemgo
Frederik Johan Constantijn Schimmelpenninck, 1829 - 17-12-1906, (A 001) van de Keijenberg. En familie.
Van Regteren, bewoner Kortenburg, het latere ONO.
Een bijzonder boom, de Californische cipres.
Info van online begraafplaatsen.nl
Over oorlogsslachtoffers, op een andere site (scrollen naar Onder de Bomen) meer informatie.
Begraafplaats Onder de Bomen, bron: Gelders Archief 624
RK. kerkhof bij Deo Sacrum In 1844 werd op een terrein aan de west- en zuidzijde van de kerk een eigen kerkhof aangelegd. In 1964 geleden zijn de laatste resten geruimd ten behoeve van de bouw van enkele bungalows. In de HGR Echo’s (zie Echo’s van zes dorpen 2017.3 en 2018 1.) is te lezen dat er in 1964 resten van dat kerkhof in een tuin werden gestort.
Op de kaart hiernaast: Kadasterkaart uit 1868 is de kerk met kavel 546 te zien. En het kerkhof heeft kavel nummer 545.
De actuele (2018) panden aan de Rijksweg 189 (en 189A) te Renkum, zijn volgens de BAG betrokken in 1974. Een ten westen daarvan gelegen schuur is betrokken in 1948. Het pand uit 1948 ligt op de kaart uit 1868 op de kavels 544 en 545. Een gedeelte van het kerkhof is dus al eerder geruimd.
Op een kaart uit 1952 staat dit kerkhof (nummer 10) rechts van de kerk, in het Broek, getekend:
10 = Deo Sacrum; 12 = Onder de Bomen'; en rechts Mariahof.
RK kerkhof Mariahof aan de Groeneweg, tussen nr 19 en 27, te Renkum.
In 1920 koopt de kerk de villa Ewilca aan de Dorpsstraat met de grond, zodat het kerkbestuur voor de bouw van een kerk, scholen, klooster en kerkhof twee zeer dicht bij elkaar gelegen bouwterreinen van totaal ruim 5 1/2 hectare ter beschikking heeft.
Op deze begraafplaats is het graf van Johannes, Baron van Brakel, Wadenoyen en Doorwerth. Over zijn vader en deze zoon is hier meer te lezen.
informatie van Online Begraafplaatsen.
Op deze begraafplaats zijn in een ver verleden meerdere kinderlijkjes achter de heg begraven. Achter de heg, geeft aan, niet in gewijde aarde. Dat gebeurde op meerdere begraafplaatsen in heel Nederland. Waar komen deze kinderlijkjes vandaan? Dood geboren, overleden in het naburige ziekenhuis van Renkum. Het Renkumse ziekenhuis bestaat al in 1895. (tot vader en moeder in het ziekenhuis te Renkum zijn benoemd G. Kuypers en echtgenoote uit Maarsen, Het nieuws van den dag; 06-12-1898) In 2016 hebben de vrijwillige tuinlieden van deze begraafplaats, met behulp van een bevriende steenhouwer, zelf een zuiltje ter gedachtenis, vlak bij de heg geplaatst. Ga bij de ingang direct naar rechts. "Voor de ongekenden maar niet vergeten kinderen".
Op deze begraafplaats zijn meerdere oorlogsgraven, twee ervan hebben een als zodanig herkenbare steen: J.M. Gibbons en J. Böhmer. De Oorlogsgraven stichting laat de keuze voor een steen aan de familie. Een herkenbare "Koninkrijk der Nederlanden" steen of een eigen steen. In overleg met de Oorlogsgraven Stichting kunnen de resten van een oorlogsslachtoffer naar de Ere-begraafplaats in Loenen. Alles in overleg met de familie. In principe zijn erkende oorlogsgraven beschermd en worden nooit geruimd.
Het graf van Johannes Böhmer. Geboren op 4 juli 1923 te Renkum en overleden op 28 maart 1945 te Hannover, Stadtkreis Hannover is een vrijwel nooit bezocht graf, anders dat van Gibbons. Over Gibbons is hier meer te lezen.
Genoemd als oorlogslachtoffer door de Oorlogsgraven Stichting en begraven op de Mariahof te Renkum:
Berg, van den Jan Willem 8-jun-1921 18-apr-1945
Böhmer Andreas (Andries) 5-aug-1914 10-okt-1943
Böhmer Johannes 4-jul-1923 28-mrt-1945
Böhmer, ten Everdina (Dina) 1-nov-1926 17-sep-1944
Brink, van den Hendricus Johannes 15-mrt-1927 28-feb-1945
Emmen Antonius Hendrikus 25-jan-1927 30-sep-1944
zoon van: Emmen Hermanus 31-01-1893 30-sep-1944
Gibbons, James Michael, 1919 - overleden in de Gemeente Renkum, 20 september 1944
Verstegen Theodorus Johannes 7-jun-1900 24-mei-1945
Over deze oorlogsslachtoffers hier meer informatie.
Nog twee oorlogsslachtoffers: Hendrikus Johannes Fransen is er begraven samen met Reinier Optekamp in één graf. "de stoffelijke resten van Fransen werden op 10 maart 1945 op het R.K. kerkhof in Renkum begraven". De stoffelijke resten van Optekamp zijn later overgebracht naar de erebegraafplaats in Loenen. Het graf van Fransen is er nog steeds te vinden.
Andere mogelijke oorlogsslachtoffers op de begraafplaats Mariahof:
Gerardus Bakker 23-08-1920 02-05-1945
Hermanus A. Bekkers 23-06-1864 26-02-1945
Jan v.d. Berg 03-06-1921 19-04-1945
Hendrikus ten Bohmer 23-02-1915 01-02-1943
Elisabeth Bosch 27-02-1913 08-07-1944
Berendina Degen 02-06-1913 20-09-1944
M.E. Campman - Feijsmann xxxx 12-06-1944
Annie Gerrist 28-09-1944 23-03-1945
Johanna Maria Gerritsen 21-01-1872 20-07-1943
Jacoba Mathilda van Haren 29-04-1886 07-12-1944
Hendrikus Hoedemaker 04-04-1864 17-10-1944
Johanna Geradina Peelen - Jacobs 15-01-1921 19-02-1944
Johanna Emmen - Jansen 21-03-1853 09-10-1944
Maria Wessels -Leneman 18-07-1895 31-10-1943
Th. G. van Rijswijk 22-05-1876 11-01-1944
Piet Schouten 08-05-1905 18-12-1943
Willem Wennekes 13-05-1889 13-11-1944
Er zijn meer personen overleden in de oorlogsperiode tussen 10 mei 1940 en 5 mei 1945. Personen overleden in 1940, 1941 en 1942 zullen veelal een natuurlijke dood hebben gehad. Zij worden hier niet genoemd. Personen overleden in de periode 1943 1944 en 1945 zijn in elk geval wel slachtoffer van ondervoeding en gebrekkige medische zorg. Daarnaast heeft men soms te maken gehad met het wegvallen van familie, verenigingen, werk, etc.
Het zou kunnen dat personen die overleden zijn tussen 24 oktober 1944 en eind maart 1945 in het Duitse Kamp Scharnhorst (Mooi-land) verbleven.
In veel gevallen is men overleden op een evacuatie adres en is men na 5 mei 1945 herbegraven in het (familie)graf in Renkum. Nu nog op zoek naar iemand die dit allemaal wil uitzoeken.
De begraafplaats wordt door een groepje vrijwilligers onderhouden. Een van hen, Rick is in de zomer van 2018 overleden.
Link van deze begraafplaats.
Er zijn maar weinig kaarten waarop bij deze locaties een begraafplaats te zien is. Vermoedelijk heeft een kaartenmaker geluisterd naar plannen om ergens een begraafplaats te maken, en is het bij plannen gebleven.
Een uitsnede van een Uitbreidingskaart Renkum 1926 te vinden bij het Gelders Archief.
Het zelfde uitbreidingsplan uit 1926, andere tekening dan hierboven.
Gemeetelijke Algemene Begraafplaats Harten, Hartenseweg (ongenummerd, naast restaurant Campman) 6871 NB Renkum.
De begraafplaats Harten is genoemd naar de verdwenen buurtschap Harten. Harten lag toen zo van de Bennekomseweg, Everwijnsgoed, Keijenberg tot aan de Hartenseweg. Rond 1870-1920 wordt ook het westelijke kruispunt Dorpsstraat - N225 (bij het voormalige Campman) Harten genoemd.
De huidige begraafplaats is rond de 36.200 m² groot.
In 1966 is de Begraafplaats 'Harten' in gebruik genomen. Enkele jaren eerder (1958) verschijnt er op de website topotijdreis.nl een nieuwe ingangsweg, iets rechts van de huidige ingangsweg.
De oude toegangsweg uit 1965 naar ???, waarschijnlijk niet naar de begraafplaats. Vrijwel recht tegen over Villa Harten. De huidige oprijlaan ligt iets westelijker. Opname 2018.
De de weg naar "Nooit Gedacht" wordt in 1958 geruimd. De weg naar Nooit Gedacht lag in het verlengde van de huidige Kortenburg, vanaf ONO naar het noorden, aansluitend op de Bennekomseweg. Deze weg is rond 1965 naar het westen verlegd en gaat nu tussen de begraafplaats en Campman door, naar het noorden. In 1964 begint men oa met de bouw van de aula. In 2003 is Harten uitgebreid met nog eens 800 nieuwe graven.
Op de site Tijdreis is in 1958 een grote verharde weg te zien, die niet in het verlengde van de Kortenburg is, maar ter hoogte van de villa Harten, naar de te ontwikkelen begraafplaats gaat. Als de begraafplaats opent in 1966 dan is bij TopoTijdreis te zien dat deze weg er nog is en misschien als ontsluiting naar een wei- of bouwland gebruikt is. In 1966 is de uitbreiding in 2003 nog niet gerealiseerd. Als je nu in 2018 op de stoep van de villa Harten staat, dan lijkt het er op dat je naar een oude ingang van de begraafplaats kijkt. En de echte ingang ligt er net links van deze 70 jaar oude bomen.
Informatie van Online Begraafplaatsen.
Bijzonder is dat Willem Flipse, geb. op 19-12-1893 en overleden op 06-11-1921, er begraven ligt, op C 234. Er zijn wel meer graven van voor het stichtingsjaar 1966, de meesten echter zijn dan van 1965.
op B 005 een voorbeeld van een graf uit 1945:
Op Harten is een aula aanwezig voor het houden van rouw- en herdenkingsdiensten voorafgaand aan een uitvaart.
Op Harten zijn afdelingen bestemd voor overledenen die een Katholieke of Islamitische geloofsovertuiging hadden. De Katholieke gedeelten zijn aangegeven met de letters RK voor de afdeling. De Islamitische afdeling heeft de letter I.
Op Harten zijn er meerdere gedeelten voor kinderen.
Van de site http://geo.renkum.nl/mijnomgeving/ heb ik deze schermkopie gemaakt. De uitbreiding van 2003 is het oostelijke gedeelte van de begraafplaats. Op de oostelijke rand van de begraafplaats met het weiland staat een dubbele bomenrij. Waarom ??
De dubbele bomenrij, geheel aan de oostzijde van de begraafplaats Harten, te onregelmatig voor een fietspad, waarom dan wel? Opname 2018.
Een van de meest spraakmakende graven is het graf van Dorus Gerrits. In 2007, werd het graf geopend en uit de kist van de twee maanden eerder begraven goudhandelaar werden twee sieraden ontvreemd: een gouden ketting en een horloge. Iemand die bekend was met de familie had gehoord dat er misschien dure sieraden in de kist zouden liggen.
Opname uit 2018.
In 2024 opent er een gedeelte voor natuurbegraven.
Voor een plattegrond van de begraafplaats, klik hier.
Zie ook: A.G. Steenbergen; Een oude joodse begraafplaats in Wageningen; in Gelders Oudheidkundig Contactblad, december 1971.
Ook Arnhemse joden werden tot 1755 in Wageningen begraven. Daarna kwam er een kleine Joodse begraafplaats op Sandberg, nu nog te vinden in de helling tussen Utrechtsestraat en Onderlangs, net ten westen van het Arnhems Gemeente Museum. (Zie: A.G. Steenbergen, de oudste joodse begraafplaats in Arnhem, in Gelders Oudheidkundig contactbericht 1975). In 1976 werd de begraafplaats wegens te hoge grondwaterstand ontruimd, de stoffelijke resten werden overgebracht naar de Nieuwe Israëlitische begraafplaats aan de Oude Diedenweg in Wageningen.
Tussen 1827 en 1858 was begraafplaats De Valk aan de Utrechtseweg in gebruik. Het particuliere kerkhof tussen Bellevue en Brugstraat, ten zuiden van het spoor, behoorde toe aan de familie Prins. Deze dodenakker werd in 1866 geruimd. De resten werden overgebracht naar Moscowa. (Wikipedia)
Joden uit Oosterbeek zullen voor Arnhem kiezen.
De twee roden pijlen wijzen naar oude Joodse begraafplaatsen in Arnhem.
Lange tijd werd men rond, of in de kerk begraven. Als het kon, zo dicht mogelijk bij de plek waar het hiernamaals wordt verkondigd. Toen er tegen het einde van de achttiende eeuw meer inzicht kwam in het belang van hygiëne en het gevaar van besmetting gingen stemmen op het begraven in de kerk te verbieden en de begraafplaatsen naar een plaats buiten de stad te verplaatsen. De begraafplaats Ter Navolging (Scheveningen) werd in 1779 in gebruik werd genomen. Na de inval van de Fransen werd ook in Nederland (1804) het begraven in de kerk officieel verboden. Dit besluit werd na het vertrek van de Fransen in 1813 direct weer ongedaan gemaakt. In 1829 vaardigde koning Willem I opnieuw een verbod uit. Nieuwe begraafplaatsen moesten voortaan buiten de bebouwde kom worden aangelegd, maar er werden nog lange tijd ontheffingen verleend. Een uitzondering was er voor diegene die al een eigen grafkelder bezaten, zoals de grafkelder in de Nieuwe Kerk te Delft. Sommige grafkelders waren van buitenaf toegankelijk waren (oa. Kerkje op de heuvel, Heelsum) en werden nog wat langer (tot ±1880) gebruikt. Door de groei van de steden werden veel begraafplaatsen overigens al snel weer door de bebouwing ingehaald en omsloten.
Zelfmoordenaars en ongedoopte kinderen werden in niet-gewijde grond begraven. Op vrijwel alle Rooms-katholieke begraafplaatsen treffen we een apart gedeelte aan (achter de heg) waar onvoldragen en ongedoopte kinderen werden begraven. Hoe deden andere kerkgenootschappen dat? Of was alleen de Katholieke Kerk barmhartig?
Zeker in de steden zijn begraafplaatsen nu groene oases geworden. Wie wel eens een begraafplaats bezoekt, merkt direct de andere sfeer die er heerst. Ook al raast even verder het verkeer voorbij, de indruk van serene rust overheerst. Veel begraafplaatsen zijn tegelijk parken met een grote natuurwaarde.
Het begraven in de kerk was een bedrijf apart dat geen directe band had met de hoofdfunctie van het gebouw. De koster, veelal tevens doodgraver, klokluider, schoolleraar en hondenslager, had tot taak dit te regelen. Het begraven in de kerk verhoogde de inkomsten van de kerk aanzienlijk. De kerkmeesters zorgden voor een deugdelijke administratie in de grafboeken. In grafboeken is te lezen dat de rijken in de kerk en de armen buiten de kerk begraven werden. Het begraven in de kerk gaf onaangename geuren. Men had het dan ook over de "rijke stinkerds" in de kerk.
Veel van de Renkumse begraafplaatsen liggen in of naast de natuur.
Begraven in de natuur kan intussen ook: Heidepol (tegenwoordig Arnhem), Koningsakker
Niet in de gemeente Renkum, maar om niet te vergeten.
archief Annelies Hoogmoed.
topotijdreis.nl.
Delpher van de Koninklijke Bibliotheek.
Krantenviewer Gemeentearchief Wageningen.
Erkens, 1975, Oosterbeek in oude ansichten.
Demoed, 1953, Van een groene zoom aan een vaal kleed.
